Arrasy Wawelskie
Arrasy wawelskie, znane także jako arrasy Jagiellońskie i Zygmuntowskie, to wyjątkowe dzieła sztuki znajdujące się na Zamku Królewskim na Wawelu. Zostały zamówione przez Zygmunta II Augusta w Brukseli w XVI wieku, a ich wykonanie powierzone artystom niderlandzkim. Arrasy te wykonane są z wełny, jedwabiu oraz nici srebrnych i złotych, a ich gęstość tkania wynosi od 7 do 8 nici osnowy na centymetr.
Pierwotnie kolekcja mogła liczyć około 170 sztuk, obecnie zachowało się 138. Arrasy są jedyną pozostałością wyposażenia wnętrz krakowskiego zamku z czasów renesansu, łącząc różnorodne tematy, formaty i techniki.
Serie Arrasów
- Seria biblijna: 19 wielkich arrasów ilustrujących sceny ze Starego Testamentu, stworzonych według projektów Michaela Coxcie. W skład serii wchodzą przedstawienia Dziejów Pierwszych Rodziców, Dziejów Noego oraz Dziejów wieży Babel.
- Arrasy krajobrazowo-zwierzęce: 56 arrasów przedstawiających zwierzęta w krajobrazie, zapowiadające nowatorskie podejście do malarstwa w północnej Europie, projektowane przez nieznanego artystę z kręgu Pietera Coecke van Aelsta.
- Arrasy herbowe i monogramowe: Kilka rodzajów przedstawień, w tym arrasy z herbami Polski i Litwy oraz z monogramem Zygmunta II Augusta. Obejmują także dekoracyjne oponki, które uzupełniały przestrzeń.
Historia
Arrasy biblijne po raz pierwszy zainstalowano na Wawelu w 1553 roku z okazji zaślubin Zygmunta II Augusta. W jego testamencie zapisał on arrasy swoim siostrom, co wzbudziło sprzeciw senatorów. W 1578 roku część z nich została wysłana do królowej Szwecji, Katarzynie. Po powrocie do Polski, kolekcja nie została jednak przekazana narodowi, a królowie z dynastii Wazów traktowali ją jako swoją własność.
Odzyskiwanie arrasów po II wojnie światowej rozpoczęło się na mocy traktatu ryskiego w 1921 roku, a dzięki wysiłkom wielu specjalistów do Polski powróciło 132 arrasy. W 1961 roku arrasy zostały ostatecznie przywrócone na Wawel po długotrwałych staraniach.
Obecnie arrasy są eksponowane wymiennie, aby chronić je przed zniszczeniem, a ich konserwacją zajmuje się Pracownia Konserwacji Tkanin na Wawelu.
Bibliografia
Wszelkie materiały dotyczące arrasów można znaleźć w publikacjach oraz archiwach związanych z historią sztuki i dziedzictwem kulturowym Polski.
