Ányos István Jedlik
Ányos István Jedlik (1800-1895) był węgierskim fizykiem i wynalazcą, urodzonym w Szimő, obecnie Zemné. Pochodził z ubogiej rodziny chłopskiej i w młodości uczęszczał do benedyktyńskiego gimnazjum w Bratysławie.
Życiorys
W 1817 roku Jedlik wstąpił do zakonu benedyktynów, a w wieku 25 lat został księdzem. Pracował jako nauczyciel w Bratysławie w latach 1831-1839, a następnie zarządzał gimnazjum w Győr, gdzie prowadził eksperymenty fizyczne. W latach 1840-1879 był profesorem na Uniwersytecie w Budapeszcie, pełniąc także funkcję dziekana wydziału filozoficznego oraz rektora. Po przejściu na emeryturę w 1880 roku, osiedlił się w klasztorze benedyktyńskim w Győr.
Wynalazki
- 1829 – skonstruował silnik na prąd stały
- 1861 – skonstruował dynamo elektryczne, pięć lat przed Wernerem Siemensem i Charlesem Wheatstone’em
Jedlik zaprezentował swoje wynalazki na piątej wystawie światowej w Wiedniu w 1873 roku. Był także aktywnym członkiem Węgierskiego Towarzystwa Nauk Przyrodniczych oraz Węgierskiej Akademii Nauk.
Oprócz fizyki, Jedlik zajmował się również chemią i medycyną, m.in. wprowadzając na Węgrzech wodę gazowaną oraz szprycera – mieszankę wina z wodą mineralną. Jego urządzenie znalazło zastosowanie w pierwszej wytwórni wody sodowej na Węgrzech w 1841 roku.
