Aleksander Walerian Jabłonowski
Aleksander Walerian Jabłonowski (1829-1913) był polskim historykiem, etnografem i podróżnikiem, znanym z badań nad dziejami południowo-wschodnich ziem Polski oraz z licznych podróży po Wschodzie i Bałkanach.
Życiorys
Urodził się 19 kwietnia 1829 roku w Goźlinie. Był synem Piotra Jabłonowskiego i Marianny Piotrowskiej. Po ukończeniu gimnazjum w Białymstoku w 1847 roku, studiował na Uniwersytecie w Krakowie oraz w Dorpacie. Następnie, w latach 1859-1860, kontynuował naukę w Berlinie, Londynie i innych europejskich miastach.
W 1862 roku zaangażował się w działalność konspiracyjną oraz w powstanie styczniowe, co doprowadziło do jego zesłania w 1867 roku. Po amnestii osiedlił się w Warszawie, gdzie skupił się na pracy naukowej i publicystycznej.
Jabłonowski odbył liczne podróże, w tym do Iraku, Iranu i Syrii, a także na Bałkany. Jego prace naukowe i obserwacje z podróży przyczyniły się do lepszego zrozumienia regionu.
Podróże na Bałkany
W 1860 roku Jabłonowski po raz pierwszy odwiedził Chorwację, co znacząco wpłynęło na jego zainteresowanie Bałkanami. Uważał, że Słowianie powinni dążyć do uniezależnienia się od Turcji i modernizacji.
Jego relacje charakteryzowały się rzetelnością i głębokim zrozumieniem problemów społecznych regionu, co wyróżniało je na tle innych ówczesnych podróżników.
Dzieła
Jabłonowski opublikował wiele prac naukowych dotyczących historii południowo-wschodnich ziem Polski. Współredagował także „Źródła dziejowe” z Adolfem Pawińskim, istotne wydawnictwo dotyczące polskiej historii XVI i XVII wieku. Do jego najważniejszych dzieł należą:
- Pisma t. 1–7 (Warszawa 1910-1913)
- Akademia Kijowsko-Mohilańska (Kraków 1899/1900)
- Historia Rusi południowej (Kraków 1912)
Członkostwo w organizacjach naukowych
- Towarzystwo Historyczne im. Nestora w Kijowie (1892)
- Royal Historical Society (honorowe, 1915)
- Akademia Umiejętności w Krakowie (członek od 1894)
- Towarzystwo Naukowe Warszawskie (pierwszy prezes)
Upamiętnienie
W 1999 roku, z okazji 170. rocznicy urodzin Jabłonowskiego, odsłonięto obelisk ku jego czci w Mariańskim Porzeczu.
Podsumowanie
Aleksander Walerian Jabłonowski to postać wybitna w polskiej nauce i kulturze, której prace przyczyniły się do zrozumienia historii oraz etnografii regionów słowiańskich. Jego życie i działalność pozostają inspiracją dla kolejnych pokoleń badaczy.
