Adam Kazimierz Czartoryski
Adam Kazimierz Czartoryski (1734–1823) był polskim politykiem, dramaturgiem, krytykiem literackim oraz mecenasem sztuki. Pełnił wiele istotnych funkcji, w tym feldmarszałka austriackiego i członka Komisji Edukacji Narodowej. Jako przywódca Stronnictwa Patriotycznego, odegrał kluczową rolę w reformach politycznych w Polsce.
Życiorys
Urodził się w Gdańsku jako syn wojewody ruskiego Augusta Aleksandra Czartoryskiego i Marii Zofii Sieniawskiej. Poślubił Izabelę Flemming, z którą miał sześciu potomków, w tym Adama Jerzego i Konstantego Adama. Wczesne wykształcenie zdobył pod okiem francuskich guwernerów, a następnie kontynuował naukę w Dreznie, Brukseli i Włoszech.
W 1756 roku został posłem na sejm, a w 1759 roku wyjechał do Petersburga, by zdobyć poparcie dla rodziny Czartoryskich. Był również elektorem Stanisława Augusta Poniatowskiego. W 1764 roku był jednym z założycieli Towarzystwa Literatów w Polszcze. W latach 1788–1792 uczestniczył w Sejmie Czteroletnim, gdzie wspierał reformy rządowe.
Osiągnięcia i działalność
- Feldmarszałek austriacki (od 1805)
- Członek Komisji Edukacji Narodowej (1773–1792)
- Marszałek Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (1782)
- Szef austriackiego Pułku Piechoty Nr 9 (od 1802)
- Marszałek Konfederacji Generalnej Królestwa Polskiego (1812)
Twórczość literacka
Czartoryski był autorem wielu prac literackich, w tym dramatów i artykułów prasowych. Współpracował z czasopismami, takimi jak Monitor i Pamiętnik Warszawski. Był również tłumaczem i redaktorem, wydając m.in. książki dotyczące nauk wyzwolonych dla Korpusu Kadetów.
Przekłady i edycje
- F. Juvenel de Carlencas: Historia nauk wyzwolonych, Warszawa 1766
- J. Choisnin: O elekcji Henryka Walezjusza, Wilno 1818
- Hātifī: Fragment tiré d’un roman persan, Warszawa 1805
Znaczenie
Adam Kazimierz Czartoryski był wpływową postacią w polskim Oświeceniu, przyczyniając się do rozwoju kultury i edukacji. Jego działalność polityczna i literacka miała trwały wpływ na historię Polski.
