Accusativus cum infinitivo (ACI)
Accusativus cum infinitivo (ACI) to konstrukcja charakterystyczna dla języków takich jak łacina i greka klasyczna. Składa się z rzeczownika w bierniku oraz bezokolicznika, pełniąc rolę zdania dopełnieniowego lub podmiotowego. W łacinie ACI wywodzi się ze składni podwójnego biernika.
ACI w języku łacińskim
W łacinie ACI występuje jako dopełnienie czasowników deklaratywnych, w tym:
- verba dicendi: dico, scribo, nuntio
- verba sentiendi: sentio, audio, video
- verba cogitandi: cogito, puto, spero
- verba voluntatis: volo, nolo, cupio
- verba affectuum: gaudeo, timeo, laetor
W polskim ACI odpowiada zdaniom wprowadzonym przez „że” lub „żeby”. Przykłady:
- Video puerum ire: „widzę, że chłopiec idzie”
- Volo puerum ire: „chcę, żeby chłopiec szedł”
W konstrukcji tej nie stosuje się przecinków, a w przypadku czasowników przechodnich może wystąpić dwuznaczność.
Aspekt czasu
Czas bezokolicznika w ACI jest istotny, ponieważ łacina ma trzy formy bezokolicznika dla każdej strony. Przykłady użycia w różnych czasach:
- Video puerum legere: „widzę, że chłopiec czyta”
- Vidi puerum legere: „widziałem, że chłopiec czyta”
- Videbo puerum legisse: „będę widział, że chłopiec przeczytał”
ACI w roli podmiotu
ACI może również pełnić rolę podmiotu po czasownikach nieosobowych oraz w formach złożonych czasowników deklaratywnych.
ACI w języku greckim
W języku greckim ACI ma podobny zakres użycia jak w łacinie, często traktowane jest jako całość z rzeczownikiem w bierniku jako podmiotem.
Orzeczenie imienne wyrażone ACI
Orzeczenie imienne wyraża się najczęściej rzeczownikiem w mianowniku z czasownikiem „być”. W łacinie i grece konstrukcja ta może być dwuznaczna, co wymaga kontekstu dla interpretacji.
ACI w języku angielskim
W angielskim konstrukcja ACI występuje jako czasownik + rzeczownik (zaimek) + bezokolicznik. Przykłady to: „I want you to go to hell”. Konstrukcja ta funkcjonuje w kontekście życzeń oraz poleceń.
