59 Pułk Piechoty Wielkopolskiej
59 Pułk Piechoty Wielkopolskiej (59 pp) był oddziałem piechoty Armii Wielkopolskiej i Wojska Polskiego w II RP. Formacja powstała po oswobodzeniu Gniezna w 1918 roku i brała udział w walkach o granice Polski.
Formowanie i walki o granice
Po zajęciu Gniezna w grudniu 1918 roku, pod dowództwem ppor. Pawła Cymsa zorganizowano kompanię, która w styczniu 1919 roku zajęła Inowrocław oraz okoliczne miejscowości. Wkrótce przekształcono ją w dwa bataliony piechoty, znane jako 1. i 2. pułk Grenadierów Kujawskich. 7 lutego 1919 roku pułk zmienił nazwę na 5 pułk Strzelców Wielkopolskich, a od 1 lutego 1920 roku nosił nazwę 59 pułku piechoty wielkopolskiej.
Pułk w wojnie 1919–1920
Pułk brał udział w walkach na froncie wielkopolskim, a następnie na Ukrainie. Zajął m.in. Chojnice i Kijów, odznaczając się w licznych potyczkach. 8 maja 1920 roku wkroczył do Kijowa, a 18 czerwca 1920 roku stoczył walki pod Wojłowem. Pułk wziął udział w polskiej kontrofensywie, zdobywając znaczne ilości sprzętu wojskowego oraz wziętych do niewoli jeńców.
59 pp w kampanii wrześniowej
W obliczu narastającego zagrożenia ze strony Niemiec, pułk został zmobilizowany w sierpniu 1939 roku, dołączając do 15 Dywizji Piechoty. 1 września 1939 roku pułk zajął pozycje obronne w rejonie Bydgoszczy. Po przełamaniu obrony pułk rozpoczął odwrót, prowadząc walki na Kujawach.
Walki odwrotowe na Kujawach
Pułk uczestniczył w bitwie nad Bzurą, gdzie zajął stanowiska obronne i stoczył ciężkie walki. Po wyczerpujących starciach, pułk przeszedł do obrony na linii Bzury, jednak ostatecznie został zmuszony do odwrotu. Walki w Puszczy Kampinoskiej również przyniosły znaczne straty.
Symbole pułkowe
59 pułk piechoty posiadał sztandar ufundowany przez społeczeństwo Kujaw. Odznaka pamiątkowa pułku została zatwierdzona w 1924 roku, przedstawiając orła z bagnetem oraz symbole związane z pułkiem.
Pułk, w czasie swojej działalności, zyskał renomę za odwagę i poświęcenie, a po zakończeniu II wojny światowej jego tradycje kontynuowane są w pamięci lokalnej społeczności.
