Republika Ostrowiecka
Republika Ostrowiecka została proklamowana 27 grudnia 1905 roku na fali strajków i manifestacji podczas rewolucji w Królestwie Polskim. Na jej czele stanął Ignacy Boerner, bliski współpracownik Józefa Piłsudskiego. Strajki w Ostrowcu, Iłży, Ćmielowie i okolicach miały początkowo charakter płacowy, a następnie przekształciły się w protesty antyrosyjskie. Wezwano do likwidacji carskiej administracji i organizacji milicji ludowej. Niestety, republika upadła w styczniu 1906 po wkroczeniu rosyjskich wojsk.
Sytuacja przed powstaniem Republiki
W Ostrowcu działalność Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS) rozpoczęła się w 1895 roku. W wyniku kryzysu w hutnictwie i strajków, warunki życia pracowników znacznie się pogorszyły. W 1905 roku Ostrowiec stał się ważnym ośrodkiem ruchu robotniczego, co doprowadziło do masowych protestów, w tym do strajku powszechnego, w który zaangażowało się około 4 tys. pracowników.
Przebieg wydarzeń
Demonstracje nasiliły się po ogłoszeniu manifestu wolnościowego przez cara Mikołaja II. 5 listopada 1905 roku odbyły się obchody „Święta Wolności” z udziałem 10 tys. osób. W odpowiedzi na nasilające się protesty, władze rosyjskie wprowadziły stan wojenny. Mimo zakazów, PPS zorganizowało wiele wieców i manifestacji, które gromadziły tysiące uczestników.
W grudniu, po wybuchu powstania w Moskwie, PPS ogłosił manifest wzywający do strajku powszechnego. 27 grudnia proklamowano Republikę Ostrowiecką, która objęła obszar trzech powiatów. Kontrola nad regionem została przejęta przez Komitet Rewolucyjny. W miastach i zakładach rozpoczęły się strajki, a milicja ludowa organizowała porządek.
Represje rosyjskie
Po upadku Republiki Ostrowieckiej w styczniu 1906 roku, rosyjskie władze aresztowały wielu działaczy, w tym Adama Mrozowskiego. Mimo represji, w regionie trwały nastroje oporu. W 1906 roku Zakłady Ostrowieckie straciły zamówienia rządowe, co doprowadziło do masowych zwolnień. W obliczu trudnej sytuacji ekonomicznej, działalność rewolucyjna przeniosła się do podziemia.
