Witulin
Witulin to wieś położona w województwie lubelskim, w powiecie bialskim, w gminie Leśna Podlaska, na Równinie Łukowskiej. Miejscowość usytuowana jest nad rzeką Klukówką, będącą dopływem Krzny. Witulin jest sołectwem, które w 2011 roku liczyło 352 mieszkańców, a według nowszych danych – 422 mieszkańców. Wieś zajmuje drugie miejsce w gminie pod względem powierzchni (944 ha) i pierwsze w liczbie gospodarstw (84).
Witulin leży w południowo-wschodniej części gminy, przy drodze wojewódzkiej Biała Podlaska – Leśna Podlaska. W miejscowości znajduje się gorzelnia, trzy sklepy, remizo-świetlica, klub dyskotekowy, punkt biblioteczny, prywatna winnica oraz filia szkoły podstawowej. Ochronie podlegają dwa obiekty przyrodnicze: pomnikowe drzewo (lipa drobnolistna) oraz las wodochronny Zadworne. Zalew Terebela (Zalew Witulin) o powierzchni 40 ha pełni funkcje retencyjno-rekreacyjne.
Historia
Witulin był siedzibą gminy w latach 1809-1932. W XVII wieku dobra Witulin zostały zakupione przez wojewodę sandomierskiego Jana Firleja. W kolejnych latach zmieniały właścicieli, m.in. przez Krzysztofa Sapieha oraz Krzysztofa Piotra Piekarskiego. W XVIII wieku dobra te przeszły w ręce hrabiego Karola Juliusza Sedlnickiego, który w Witulinie wybudował dwór. Jego syn, Karol Józef Sedlnicki, spędzał tam czas w dzieciństwie.
Pod koniec XIX wieku Witulin miał cerkiew parafialną, szkołę podstawową oraz 492 mieszkańców. W skład gminy wchodziły także inne wsie, a na terenie folwarku Witulin znajdowały się liczne grunty orne i budynki.
Obiekty zabytkowe
- Drewniany kościół pw. św. Michała Archanioła z 1741 roku – pierwotnie cerkiew unicka, później cerkiew prawosławna, od 1919 roku kościół katolicki.
- Drewniana dzwonnica z przełomu XIX i XX wieku.
- Oranżeria murowana z drugiej połowy XIX wieku.
- Kuchnia dworska, czworak, gorzelnia oraz magazyn spirytusowy.
- Pomnik Tadeusza Kościuszki z 1931 roku, upamiętniający mieszkańców biorących udział w insurekcji kościuszkowskiej.
- Wiatrak koźlak z końca XIX wieku.
W Witulinie urodził się prawosławny metropolita miński i słucki Melchizedek Pajewski, którego rodzina miała duże znaczenie w lokalnej społeczności.
