Definicja sykofanta
Sykofant, z greckiego Συκοφάντης (sykophántēs), oznacza dosłownie 'wskazywać figi’. Termin ten odnosi się do zawodowych donosicieli w starożytnych Atenach, którzy informowali władze o nielegalnym wywozie fig lub kradzieży z drzew świętych.
Ewolucja pojęcia
Początkowo sykofanci zajmowali się głównie donoszeniem o przestępstwach związanych z figami, ale z czasem ich rola znacznie się rozszerzyła. W połowie V wieku p.n.e. zaczęli działać w różnych dziedzinach życia publicznego, osiągając zyski dzięki oskarżeniom, które były nagradzane przez prawo.
Mechanizmy działania
- Sykofanci byli zachęcani do oskarżania bogatych obywateli, ponieważ w przypadku uznania oskarżenia przez sąd, mogli otrzymać część majątku skazanej osoby.
- Donosicielstwo wiązało się jednak z ryzykiem. Oskarżyciel, który nie zdobył przynajmniej jednej piątej głosów, mógł zostać ukarany grzywną oraz utratą czci.
- Wielu sykofantów zaczęło stosować szantaż, grożąc wytoczeniem sprawy sądowej w zamian za pieniądze.
Zmiana znaczenia terminu
W wyniku tych działań pojęcie „sykofanta” przekształciło się z „donosiciela” w „szantażystę”. Według Lizjasza, sykofanci często oskarżali również niewinne osoby, co przynosiło im największe zyski.
Obrona przed sykofantami
Aby chronić się przed fałszywymi oskarżeniami, wprowadzono proces zwany grafe sykofantias, który umożliwiał osobom oskarżonym dochodzenie swoich praw w sądzie. Skargi były składane do urzędników zwanych tesmotetami.
