Wprowadzenie do ksantofili
Ksantofile to organiczne związki chemiczne, które są barwnikami roślinnymi zaliczanymi do karotenoidów. Należą do nich również tlenowe pochodne karotenów. Pełnią one istotną rolę jako pomocnicze barwniki w procesie fotosyntezy oraz działają jako przeciwutleniacze, chroniąc komórki, w tym chloroplasty, przed szkodliwym działaniem reaktywnych form tlenu.
Barwy ksantofili
Dzięki swojej budowie chemicznej, ksantofile nadają żółtą, pomarańczową lub czerwoną barwę różnym częściom roślin, takim jak kwiaty, owoce oraz żółtko jaj, w przypadku luteiny. Wśród najczęściej występujących ksantofili można wymienić:
- fukoksantyna
- wiolaksantyna
- zeaksantyna – odpowiedzialna za barwę kukurydzy
Wykorzystanie ksantofili jako barwników spożywczych
Niektóre ksantofile są stosowane jako barwniki spożywcze. Do najpopularniejszych należą:
- E161a – flawoksantyna
- E161b – luteina
- E161c – kryptoksantyna
- E161d – rubiksantyna
- E161e – wiolaksantyna
- E161f – rodoksantyna
- E161g – kantaksantyna
- E161h – zeaksantyna
- E161i – cytranaksantyna
- E161j – astaksantyna
Inne ksantofile to:
- anteraksantyna
- diatomoksantyna
- sifonaksantyna
Biosynteza ksantofili
Ksantofile powstają poprzez wprowadzenie tlenu do cząsteczki z udziałem oksygenaz mieszanych. W naturze najczęściej spotyka się pochodne hydroksylowe, szczególnie w pozycjach C-3 i C-3′ cząsteczki. Występują również ksantofile zawierające grupy aldehydowe, ketonowe, karboksylowe i hydroksymetylowe. Różnorodność pochodnych tlenowych sugeruje, że hydroksylacja może zachodzić zarówno przed, jak i po cyklizacji.
