RORSAT – Radzieckie Satelity Radarowego Rozpoznania Oceanów
RORSAT, czyli Radar Ocean Reconnaissance SATellite, to zachodnia nazwa radzieckich satelitów przeznaczonych do radarowego rozpoznania oceanów. Wystrzeliwane były w latach 1967-1988 pod nazwą Kosmos, a ich głównym celem było monitorowanie okrętów NATO i innych państw.
Źródło zasilania
Satelity RORSAT wykorzystywały reaktory jądrowe jako źródło zasilania, gdyż wymagały dużych ilości energii do prawidłowego działania radaru. Paliwem stosowanym w reaktorach był Uran-235. W przeciwieństwie do USA, które preferowały radioizotopowe generatory termoelektryczne (RTG), ZSRR zdecydował się na tę bardziej kontrowersyjną technologię.
Znaczące wypadki
Podczas misji satelitów RORSAT odnotowano kilka poważnych incydentów związanych z wyciekiem materiału radioaktywnego:
- 25 kwietnia 1973: Awaria podczas startu; reaktor wpadł do Pacyfiku.
- 24 stycznia 1978: Kosmos 954 rozbił się w Kanadzie, powodując skażenie 124 tys. km².
- 1982: Kosmos 1402; paliwo powróciło na Ziemię, wpadając do Oceanu Atlantyckiego.
- 1987: Kosmos 1900; nieudane usunięcie paliwa na orbitę, co skutkowało obniżeniem jego wysokości.
Inne zagrożenia
Chociaż wiele materiałów radioaktywnych udało się umieścić na wyższych orbitach, istnieje ryzyko, że po kilkudziesięciu lub kilkuset latach powrócą one na Ziemię, powodując zanieczyszczenie. Dodatkowo, satelity RORSAT są znaczącym źródłem kosmicznych śmieci, szczególnie na wysokości około 950 km, gdzie wyciekło wiele kulek chłodziwa sodowo-potasowego. Szacuje się, że na orbicie znajduje się około 110 tysięcy kulek o wielkości 5-7 cm, które są radioaktywne z powodu napromieniowania neutronami.
Podsumowanie
RORSAT stanowi przykład zastosowania technologii jądrowej w przestrzeni kosmicznej, niosąc ze sobą istotne ryzyka związane z bezpieczeństwem i ochroną środowiska. Wypadki związane z tymi satelitami podkreślają potrzebę ostrożności w rozwoju i użytkowaniu technologii kosmicznych.
