Duch Gór – Liczyrzepa
Duch Gór, znany również jako Liczyrzepa, Karkonosz, Rzepiór czy Rzepolicz, to postać fantastyczna związana z Karkonoszami. W literaturze i muzyce powstało wiele dzieł inspirowanych tą legendą, w tym nieukończona opera Carla Marii von Webera. Liczyrzepa jest tematem licznych badań naukowych, a Johann Karl August Musäus opracował legendy o nim w swojej książce Volksmärchen der Deutschen.
Legendy
Legenda Ducha Gór sięga średniowiecza i prawdopodobnie wywodzi się z pogańskiego kultu źródeł Łaby. Liczyrzepa był początkowo personifikacją sił przyrody, związanym z kultem Świętowita. W trakcie chrystianizacji wprowadzono postacie świętych, aby zastąpić dawne wierzenia, co nie wyeliminowało jednak popularności Ducha Gór.
W początkowych opowieściach Liczyrzepa był przedstawiany jako zły duch. Jego pierwsze graficzne przedstawienie znane jest z mapy Śląska z 1561 roku, autorstwa Martina Helwiga. Wizerunek ten ukazuje niezwykłego stwora z rogatą głową i diabelskim ogonem. Współczesne pomniki Liczyrzepy w Karpaczu i Szklarskiej Porębie nawiązują do tego wizerunku.
Etymologia nazwy
Nazwa Liczyrzepa (niem. Rübezahl) ma niejasne pochodzenie. Polska forma „Liczący rzodkiewki” została wprowadzona przez Stanisława Bełzę w 1898 roku, będąc literackim tłumaczeniem niemieckiego imienia. W rzeczywistości, etymologia jest bardziej złożona, a niektórzy badacze sugerują, że może być związana ze słowami „kruk” lub „diabeł”.
Kultura
- Muzeum Liczyrzepy w Görlitz
- Regionalna gra liczbowa „Liczyrzepka” w PRL
- Produkcja piwa „Krakonoš” w Trutnovie
- Coroczny Maraton Rowerowy Liczyrzepa w Kotlinie Jeleniogórskiej
- Postać Liczyrzepy w filmach i serialach, takich jak „Baśnie karkonoskie” oraz „Znaki” na Netflixie
Liczyrzepa pozostaje ważnym elementem kultury regionu Karkonoszy, będąc inspiracją dla wielu dzieł artystycznych oraz lokalnych tradycji.
