Program „Czyste powietrze” miał na celu znaczące wsparcie w walce z problemem smogu w Polsce, oferując dotacje na wymianę pieców grzewczych oraz ocieplenie budynków. Niestety, inicjatywa została wstrzymana z powodu ujawnionych nadużyć, a władze rozpoczęły kontrole dotyczące zasadności wypłaconego wsparcia, co może prowadzić do dotkliwych konsekwencji dla beneficjentów.
Nieprawidłowości w programie
W ślad za wykrytymi uchybieniami, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) postanowił powiadomić prokuraturę o możliwych nadużyciach. Może chodzić o umowy opiewające łącznie nawet na 600 milionów złotych. Odnotowano przypadki wystawiania zawyżonych faktur czy wymuszania pełnomocnictw. Interesujący jest przypadek osoby, która posiadając kilka nieruchomości, zdobyła pełne dofinansowanie, co w rzeczywistości jest poziomem subwencji przeznaczonej dla osób najuboższych.
Kontrole dla uczestników programu
W wyniku tych nieprawidłowości zwykli obywatele mogą zmagać się z problemami, gdyż czasami to oni cierpią z powodu nieuczciwych praktyk wykonawców. Beneficjenci muszą liczyć się z kontrolami ze strony urzędników, którzy szczególnie bacznie przyglądają się nowym korzystającym z dotacji po 22 kwietnia 2024 roku, kiedy to wprowadzono nowe zasady przyznawania funduszy. Statystyki wskazują, że co dwudziesty dom, który otrzymał wsparcie po tej dacie, zostanie poddany dokładnej kontroli.
Przebieg kontroli i potencjalne kary
Jak przebiegają te kontrole? Przeprowadzają je zarówno NFOŚiGW, jak i regionalne fundusze ochrony środowiska. Inspekcje mają na celu weryfikację użycia dotacji, a beneficjenci zobowiązani są do udostępnienia dokumentów dotyczących dotacji oraz samych budynków. Kontrolowane będą działania podejmowane zarówno przy składaniu wniosków, jak i przez pięć lat po zakończeniu inwestycji.
W przypadku mniejszych nieprawidłowości grozi jedynie obcięcie części wsparcia. Jednak poważniejsze uchybienia, jak np. niezlikwidowanie dotychczasowego źródła ciepła czy zaniżanie dochodów, mogą skutkować wypowiedzeniem umowy oraz koniecznością zwrotu pełnej kwoty dotacji z odsetkami – a te sumy mogą sięgać nawet 135 tysięcy złotych.
Przyszłość programu „Czyste powietrze”
Mimo zawieszenia programu „Czyste powietrze”, nie oznacza to jego całkowitego zablokowania. Nowe wnioski nie są przyjmowane od 28 listopada, jednak wnioski złożone przed tym terminem są wciąż realizowane, a fundusze trafiają do uczestników. Planowane jest wznowienie pełnej działalności programu do końca marca 2025 roku. Trzeba jednak pamiętać, że kontrole będą się intensyfikować, a ich zakres będzie stopniowo się rozszerzał.
Źródło/foto: Polsat News
