Instytut Badań Społecznych (Institut für Sozialforschung) jest placówką naukowo-badawczą należącą do Uniwersytetu im. Johanna Wolfganga Goethego we Frankfurcie nad Menem, która odegrała kluczową rolę w rozwoju teorii krytycznej.
Historia i rozwój
Instytut został założony w 1923 roku na podstawie idei dyskusji na temat jedności teorii i praktyki marksizmu, wyłaniającej się z obrad Pierwszego Marksistowskiego Tygodnia Roboczego w 1922 roku. Inicjatorami byli m.in. György Lukács, Karl Korsch i Friedrich Pollock. Pierwszym dyrektorem był Carl Grünberg, który kierował placówką do 1930 roku. W tym czasie badania koncentrowały się na ruchu robotniczym oraz ekonomii.
W 1930 roku dyrekcję objął Max Horkheimer, który przesunął akcenty na teorię krytyczną, dążąc do stworzenia pomostu między filozofią a naukami społecznymi. Głównym celem Instytutu stało się badanie rewolucyjnych możliwości klasy robotniczej oraz potencjalnych przemian społecznych.
Wybitni współpracownicy
Wśród czołowych myślicieli związanych z Instytutem byli:
- Theodor W. Adorno
- Herbert Marcuse
- Friedrich Pollock
- Leo Löwenthal
- Erich Fromm
Instytut wydawał również czasopismo „Zeitschrift für Sozialforschung”.
Okres II wojny światowej i późniejsze lata
W wyniku przejęcia władzy przez nazistów 30 stycznia 1933 roku Instytut został zamknięty, a jego zasoby skonfiskowane. Większość pracowników opuściła Niemcy, a instytut zdołał przenieść się najpierw do Szwajcarii, a następnie w 1934 roku do Stanów Zjednoczonych. Powrócił do Frankfurtu w 1950 roku.
W latach 2001–2019 dyrektorem Instytutu był prof. dr Axel Honneth.
Znaczenie
Instytut Badań Społecznych odegrał kluczową rolę w rozwijaniu krytycznej analizy społecznej i filozoficznej, wpływając na myślenie o społeczeństwie i polityce w XX wieku i później.
