Prawo międzynarodowe prywatne
Prawo międzynarodowe prywatne to zbiór norm, które określają, które prawo (krajowe lub obce) jest właściwe do oceny sytuacji w zakresie prawa cywilnego, rodzinnego i pracy. Normy te, zwane normami kolizyjnymi, rozstrzygają konflikty związane z elementami obcymi w sytuacjach prawnych.
W Polsce prawo to reguluje ustawa z 4 lutego 2011 roku, zastępująca wcześniejsze przepisy. Priorytet mają umowy międzynarodowe, zarówno bilateralne, jak i multilateralne.
Źródła prawa prywatnego międzynarodowego w Polsce
- Akty prawa krajowego, w tym:
- Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. Prawo prywatne międzynarodowe
- Konwencja o kolizji praw w przedmiocie formy rozporządzeń testamentowych (Hadze, 1961)
- Konwencja o uznawaniu rozwodów i separacji (Hadze, 1970)
- Prawo zwyczajowe (o małym znaczeniu)
- Prawo Unii Europejskiej, w tym:
- Rozporządzenie nr 864/2007 (Rzym II)
Norma kolizyjna
Norma kolizyjna wskazuje prawo właściwe dla danej sytuacji. Składa się z hipotezy i dyspozycji:
- Hipoteza:
- Zakres – grupa sytuacji, do których norma się odnosi (np. „sprawy spadkowe”).
- Baza faktyczna łącznika – okoliczności uzupełniające zakres.
- Dyspozycja:
- Łącznik – kryterium do wskazania właściwego prawa (np. obywatelstwo, miejsce zamieszkania).
- Nakaz zastosowania prawa (wyjątkowo może być zakaz).
Klauzula porządku publicznego
Klauzula porządku publicznego wyłącza zastosowanie obcego prawa, które jest sprzeczne z fundamentalnymi zasadami polskiego porządku prawnego. Przykładem może być sytuacja, w której prawo ojczyste zezwala na bigamię, a osoba ta chce zawrzeć małżeństwo w Polsce.
Odesłanie
Odesłanie to zasada, zgodnie z którą państwo stosuje swoje prawo prywatne międzynarodowe. Może być ono zwrotne (odsyłające do własnego systemu) lub dalsze (odsyłające do innego państwa). W polskim prawie, po nowelizacji w 2011 roku, dopuszczalne jest jedynie odesłanie zwrotne.
Rozwój prawa prywatnego międzynarodowego
Historia prawa prywatnego międzynarodowego obejmuje różne szkoły myślenia, takie jak szkoła statutowa, która dominowała do połowy XIX wieku. W Polsce w XIX wieku znaczące prace w tej dziedzinie prowadziły takie osoby jak E. D. Bromirski czy P. Burzyński.
Bibliografia
- Pazdan M., Prawo prywatne międzynarodowe, wyd. 10, Warszawa 2007.
