Górale – definicja i podział
Górale to mieszkańcy terenów górskich, a w szczególności grupa etniczna zamieszkująca Karpaty Zachodnie.
Grupy góralskie
Wyróżnia się kilka grup góralskich, w tym:
- Górale małopolscy:
- Górale Babiogórscy
- Górale Kliszczaccy
- Górale Ochotniccy
- Górale Orawscy
- Górale Pienińscy
- Górale Podhalańscy
- Górale Sądeccy (w tym Górale Łąccy i Nadpopradzcy)
- Górale Spiscy
- Górale Zagórzańscy
- Górale Żywieccy
- Górale Śląscy
- Górale Czadeccy
Podział ten oparty jest na różnicach w kulturze ludowej i dialektach, z wyraźniejszą odrębnością górali śląskich.
Etnogeneza
Jan Stanisław Bystroń wskazywał, że górale wywodzą się głównie z osadników z Małopolski. Ich kultura kształtowała się pod wpływem wysokogórskich pasterzy oraz kontaktów z innymi grupami góralskimi. Zróżnicowane wpływy przyczyniły się do rozwoju bogatej kultury góralskiej.
Strój góralski
Charakterystyczne elementy stroju góralskiego to:
- Biała lniana koszula zapięta na spinki
- Obcisłe portki z lampasem, szyte z wełny
- Skórzane kierpce zdobione wzorami
- Barani kożuszek (serdak)
- Haftowana kamizelka (cucha)
- Kapelusz filcowy (kłobuk) zdobiony muszelkami lub piórami
- Skórzany pas bacowski z ćwiekami
W niektórych regionach strój góralski ulegał wpływom lokalnym, co wpływało na tożsamość mieszkańców.
Kultura góralska
Kultura górali obejmuje również wpływy słowackie i węgierskie, tworząc odrębną gałąź kulturową w Polsce, bliską kulturze Słowaków i Rusinów.
Podsumowanie
Górale to zróżnicowana grupa etniczna o bogatej kulturze, która kształtowała się pod wpływem różnych czynników społecznych i historycznych. Ich odrębność wyraża się w tradycjach, stroju oraz dialektach, co czyni ich jedną z najciekawszych grup etnograficznych w Polsce.
