Definicja zdania
W językoznawstwie zdanie to wypowiedzenie, które ma na celu zakomunikowanie treści i spełnia określone formalne wymagania. Kluczowym elementem zdania jest orzeczenie, a w języku polskim podmiot może być domyślny, co oznacza, że można go zidentyfikować na podstawie końcówki czasownika. Przykładem zdania z domyślnym podmiotem jest: Wyszedłem, gdzie wykonawcą czynności jest „ja”.
Możliwe są również zdania bezpodmiotowe, takie jak: Świtało czy Zbudowano most. Wypowiedzenia, które nie zawierają orzeczenia, nazywamy równoważnikami zdania, np.: Hej, skarbie!, Tylko spokojnie., Co?, Dobranoc!.
Typy zdań
Zdania można klasyfikować według celu ich wypowiedzenia:
- Oznajmujące: Jan niedawno sprzedał samochód.
- Pytające: Kiedy spotkałeś ją po raz pierwszy?
- Rozkazujące: Nie dotykaj moich rzeczy!
Każdemu z tych typów odpowiada charakterystyczny znak interpunkcyjny: kropka, pytajnik lub wykrzyknik.
Budowa zdań
Wyróżniamy dwa główne rodzaje zdań ze względu na ich budowę:
- Zdania nierozwinięte: składające się tylko z podmiotu i orzeczenia.
- Zdania rozwinięte: zawierające dodatkowe elementy, takie jak przydawka, dopełnienie czy okolicznik.
W przypadku wypowiedzi dłuższych, które mają więcej niż jedno orzeczenie, mówimy o zdaniach złożonych. Te mogą być klasyfikowane jako:
- Współrzędne (parataktyczne)
- Podrzędne (hipotaktyczne)
