Jakobini: Historia i Ideologia
Jakobini to lewicowy klub polityczny, który powstał w 1789 roku w Paryżu jako Klub Bretoński, z Maximilienem Robespierre’em na czele. W 1790 roku przemianowano go na Stowarzyszenie Przyjaciół Konstytucji. W szczytowym okresie działalności klub liczył około 400 tys. członków i posiadał setki lokalnych kapituł w całej Francji. Po upadku Robespierre’a klub został rozwiązany, a jego członkowie stali się ofiarami prześladowań.
Przebieg Działalności
Początkowo jakobini opowiadali się za monarchią konstytucyjną, jednak z biegiem czasu skłaniali się ku proklamacji republiki. Wewnątrz ugrupowania doszło do podziałów, co wpłynęło na dalszą politykę klubu. Po proklamowaniu Republiki, zmieniono nazwę na Stowarzyszenie Przyjaciół Wolności i Równości.
Jakobini dążyli do powołania demokratycznie wybranego parlamentu, co przyczyniło się do rozwoju nacjonalizmu. Wykorzystując spadek popularności żyrondystów, jakobini obalili rząd, wprowadzając totalną mobilizację oraz terror wewnętrzny. Po aresztowaniu wielu liderów żyrondystów w czerwcu 1793 roku, jakobini zdobyli władzę w Komitecie Ocalenia Publicznego.
Ich rządy były naznaczone brutalnością, co z czasem doprowadziło do spadku poparcia społecznego. 27 lipca 1794 roku krwawa dyktatura jakobinów została obalona, a wielu ich przywódców stracono.
Czołowi Liderzy Jakobinów
- Maximilien Robespierre
- Antoine Louis Saint-Just
- Georges Couthon
- Joseph Fouché
- Jean-Paul Marat
- François Hanriot
- Gaspard Monge
Jakobini w Polsce
Termin „jakobini” odnosił się również do polskich radykałów, zwłaszcza podczas insurekcji kościuszkowskiej, gdzie czołowymi przedstawicielami byli Hugo Kołłątaj, Jakub Jasiński oraz Józef Zajączek. Stanisław Szczęsny Potocki, późniejszy twórca konfederacji targowickiej, był zagranicznym członkiem klubu jakobinów.
Współczesne Interpretacje
Współcześnie jakobinami określa się osoby popierające centralizację władzy, sprzeciwiające się autonomii regionów. Termin ten odnosi się głównie do sytuacji politycznej we Francji, ale może być używany w kontekście innych krajów.
