Delta to równina o charakterze bagiennym, która powstaje w wyniku osadzania materiałów u ujścia rzeki. Zazwyczaj przyjmuje kształt greckiej litery delta (Δ).
Powstawanie delt
Delty tworzą się, gdy rzeka uchodzi do zbiornika wodnego z minimalnymi wahaniami poziomu wody. W przeciwnym razie, powstają estuaria. Warunki sprzyjające tworzeniu delt obejmują:
- płytkie zbiorniki wodne (jeziora, morza zamknięte)
- duża ilość transportowanego materiału
Wyróżniamy różne typy delt:
- delty wysunięte – wchodzące w morze
- delty schowane – wypełniające zatoki
- delty wsteczne – narastające w kierunku przeciwnym do spływu wód
Największe delty
Największe delty na świecie to:
- Amazonka – 100 000 km²
- Ganges-Brahmaputra – 80 000 km²
- Orinoko – 24 000 km²
- Nil – 20 000 km²
- Wołga (Europa) – 13 000 km²
Osady w deltach mogą mieć dużą grubość, sięgając nawet do 170 m w delcie Pad. Szybkość ich wzrostu w głąb morza zależy od warunków tworzenia delt oraz prądów morskich.
Delta Wisły
Delta Wisły rozpoczyna się poniżej Gniewa, od rzeki Nogatu. Inne istotne odnogi to Martwa Wisła, Wisła Śmiała, Leniwka i Szkarpawa.
Delty na Marsie i Tytanie
Na Marsie odkryto delty w kraterach, świadczące o istnieniu rzek w przeszłości. Najlepiej zachowane delty znajdują się w kraterach Eberswalde i Jezero.
Na Tytanie, największym księżycu Saturna, zidentyfikowano delty metanowych rzek na wybrzeżu jeziora Ontario Lacus.
Podział delt
- Ze względu na miejsce powstania:
- schowana – rzeka wpada do zatoki (np. Wisła)
- wysunięta – rzeka wpada bezpośrednio do morza
- Ze względu na kształt:
- łukowa – np. Nil
- palczasta – np. Missisipi
- klinowa – np. Niger
