ETA – Euskadi Ta Askatasuna
ETA, czyli Euskadi Ta Askatasuna (Baskonia i Wolność), była separatystyczną organizacją terrorystyczną, działającą w latach 1959–2018, skupiającą się na walce o niepodległość Basków. Jej działalność obejmowała terytorium Hiszpanii i Francji, a jej członkowie wywodzili się głównie z baskijskiego ruchu narodowego.
Początki i działalność w czasach dyktatury Franco
ETA została założona 31 lipca 1959 roku przez baskijskich studentów, będących wcześniej członkami Nacjonalistycznej Partii Basków. Jej początkowym celem była walka o niepodległość Basków, co wyrażało się w hasłach „Ekin!” (działać). Organizacja rozpoczęła działalność od niewielkich zamachów bombowych, skierowanych przeciwko symbolom reżimu Franco.
W miarę upływu lat, ETA przeszła na bardziej brutalne metody, w tym porwania i wymuszenia. W odpowiedzi na działalność ETA, hiszpańskie władze aresztowały około 100 jej członków. W organizacji zarysowały się różnice ideologiczne, prowadzące do wewnętrznych konfliktów.
Działalność w czasach demokracji
Po śmierci Franco w 1975 roku, ETA zyskała międzynarodowe uznanie jako organizacja partyzancka. Jednak po wprowadzeniu demokracji i przyznaniu Baskom autonomii, jej działania stały się bardziej brutalne, co przyczyniło się do utraty poparcia publicznego.
W 1979 roku ETA zaczęła prowadzić tzw. „wojnę wakacyjną”, atakując sektory turystyczne, a w latach 80. przyjęła strategię terrorystyczną, co doprowadziło do represji ze strony rządu. Organizacja zainicjowała także rozmowy pokojowe, które jednak nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.
Ostateczne zakończenie działalności
5 września 2010 roku ETA ogłosiła bezterminowe zawieszenie broni, co zostało potwierdzone w 2011 roku. 20 października 2011 roku organizacja ogłosiła zakończenie działań zbrojnych. W kwietniu 2017 roku ETA oddała broń, a w maju 2018 roku oficjalnie ogłosiła samorozwiązanie.
Przykłady ataków terrorystycznych
- 1973: Atak bombowy na samochód premiera Luisa Carrero Blanco.
- 1974: Zamach w kawiarni przy kwaterze głównej policji w Madrycie, w którym zginęło 13 osób.
- 1986: Atak na bus Guardia Civil, zginęło 10 funkcjonariuszy.
- 1987: Zamach bombowy w Barcelonie, w którym zginęło 21 osób.
- 2006: Zamach na lotnisku w Madrycie, zginęły 2 osoby.
Bilans działań
Od 1960 do 2003 roku w atakach ETA zginęło 817 osób, w tym 339 cywili. Organizacja współpracowała z innymi grupami terrorystycznymi i korzystała z wsparcia zagranicznego, w tym z Libii i Kuby.
Ideologia i klasyfikacja
ETA była organizacją nacjonalistyczną o lewicowych powiązaniach, dążącą do stworzenia niepodległego państwa baskijskiego. Jest uważana za organizację terrorystyczną i figuruje na listach takich krajów jak Kanada, Unia Europejska oraz Wielka Brytania.
