Herulowie – Wprowadzenie
Herulowie to lud wschodniogermański, wywodzący się z południowej Szwecji. Spokrewnieni z Gotami, w III wieku n.e. podzielili się na dwie grupy, z których jedna wyruszyła na zachód, a druga podążyła w ślad za Gotami, osiągając okolice ujścia Wisły.
Historia
W połowie III wieku Herulowie dotarli na stepy nad Morzem Czarnym, skąd organizowali liczne wyprawy łupieżcze. W 267 roku najechali Półwysep Bałkański, a w 269 roku zostali pokonani przez cesarza Klaudiusza w bitwie pod Naissus. Około IV wieku dostali się pod panowanie Ostrogotów, a po upadku Hunów, w 455 roku, założyli własne państwo na południowych Morawach, prowadząc najazdy na sąsiadów.
- Około 501 roku rozpoczęli wspólne najazdy z Ostrogotami.
- W 508 roku ponieśli klęskę w starciu z Longobardami, co doprowadziło do osiedlenia części Herulów w Dacji.
- Niektórzy z nich zostali najemnikami w armii rzymskiej.
Powrót na Północ
Po klęsce z Longobardami w 512 roku, część Herulów postanowiła wrócić na północ. Pod wodzą ludzi królewskiej krwi, przeszli przez opustoszałe tereny Polski, docierając w pobliże Morza Bałtyckiego. Możliwe, że osiedlili się w Skandynawii lub okolicach Prus.
Charakterystyka
Herulowie byli opisywani jako silni i nieustraszeni wojownicy, ale o prymitywniejszej kulturze w porównaniu z innymi ludami germańskimi. Wierzyli w wielu bogów, składając krwawe ofiary, a w przypadku śmierci osoby starszej lub chorej, oczekiwano, że bliscy zakończą jej życie w brutalny sposób.
Archeologia
Herulowie są utożsamiani z odkryciami archeologicznymi grupy olsztyńskiej na Pojezierzu Olsztyńskim oraz znaleziskami z Ulowa na Roztoczu.
Ślady w języku
W językach nordyckich przetrwało słowo jarl, oznaczające wodza, oraz tytuł szlachecki earl w angielskim, które mają swoje korzenie w kulturze Herulów.
Bibliografia
- Edward Zwolski, Kasjodor i Jordanes. Historia gocka czyli scytyjska Europa, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1984.
- Andrzej Kokowski, Starożytna Polska. Od trzeciego wieku przed Chrystusem do starożytności, Wydawnictwo TRIO, 2006.
- Robert Kasperski, Kilka uwag o dwóch opowieściach o zwycięstwie Longobardów nad Herulami, „Studia Źródłoznawcze. Commentationes”, 2017.
