Limes – Rzymski System Umocnień Granicznych
Limes to system rzymskich umocnień granicznych, stanowiący barierę przed najazdami. Rozciągał się na około 550 km, od Reny na północ od Andernach do Eining koło Ratyzbony nad Dunajem. W 2005 roku został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Definicja i Historia
Nazwa „Limes” wywodzi się z łaciny, gdzie oznaczała drogę rozdzielającą działki ziemi. Początkowo nie stosowano jej do oznaczania granic. System Limes został zainicjowany przez cesarza Domicjana, który stworzył pas ziemi z barykadami, aby utrudnić najeźdźcom dostęp do terytoriów rzymskich. Współczesne interpretacje podkreślają rolę Limes jako linii kontrolnej dla handlu i migracji ludności.
Budowa Umocnień
Po klęsce w Lesie Teutoburskim Rzymianie zrezygnowali z dalszych podbojów, koncentrując się na zabezpieczeniu granic. W I wieku n.e. fortifikacje zaczęto wznosić jako plecione płoty, a następnie drewniane i kamienne wieże. System umocnień obejmował:
- Obozowiska (castra) z załogami liczącymi od kilkuset do kilku tysięcy ludzi.
- Forty (castella) oraz wieże obserwacyjne (burgi).
- Kamienne mury, wały ziemne i fosy na terenach pozbawionych naturalnych przeszkód.
Skutki Limes
Dla regionów poza Limes, granica stała się barierą dla kultury i dobrobytu. W rzymskich prowincjach Germanii zyskały na znaczeniu infrastruktura oraz standardy życia, podczas gdy ludność germańska nie mogła w pełni korzystać z wpływów rzymskich. Życie codzienne na terenach poza Limes pozostało na niższym poziomie rozwoju.
Upadek Limes
W III wieku n.e. zaczęły się najazdy germańskie, a brak rzymskich żołnierzy negatywnie wpłynął na gospodarki prowincji. Wzrost napięć wewnętrznych i zmiany władzy sprzyjały kryzysowi. Limes stopniowo przekształcał się w strefę bezprawia, a w 274 roku n.e. cesarz Aurelian ostatecznie opuścił ten obszar.
Odkrycia Archeologiczne
Przebieg Limes został dokładnie zbadany pod koniec XIX wieku przez Komisję Reich Limes. Wiele fortów i wież zostało zrekonstruowanych. Najważniejsze rzymskie limites to:
- Limes Germaniae i Limes Raetiae
- Wał Hadriana
- Wał Antonina
Umocnienia stosowano także na wschodnich granicach oraz w Afryce Północnej.
