Persowie
Persowie to starożytny lud irański, współcześnie zamieszkujący głównie Iran, dawniej znany jako Persja.
Historia
Persowie wywodzą się od indoeuropejskich Ariów, którzy osiedlili się na obecnych terenach Iranu w II tysiącleciu p.n.e. W 550 p.n.e. pod wodzą dynastii Achemenidów utworzyli Imperium Perskie, które w V wieku p.n.e. próbowało podbić Grecję w ramach wojen perskich. W latach 334–327 p.n.e. ich państwo zostało podbite przez Aleksandra Wielkiego, co zapoczątkowało okres dominacji grecko-macedońskiej, a następnie partyjskiej.
Niezależność Persów przywróciła w I połowie III wieku n.e. dynastia Sasanidów, która toczyła wojny z Cesarstwem Rzymskim i Bizantyńskim. W połowie VII wieku, wskutek osłabienia, Persowie zostali podbici przez Arabów, jednak zachowali swoją tożsamość kulturową, przechodząc na islam, ale nie ulegając arabizacji.
Między IX a XI wiekiem Persja była rządzona przez lokalne dynastie, takie jak Saffarydzi i Bujidzi. Następnie kraj był atakowany przez tureckie ludy Seldżuków i Chorezmijczyków, a później Mongołów, którzy utworzyli dynastię Ilchanidów. Po ich upadku, Tamerlan podbił Persję, zakładając dynastię Timurydów. Na zachodzie kraju rządziły także federacje Kara Kojunlu i Ak Kojunlu.
W XVI wieku Persowie odzyskali niepodległość dzięki władcom z dynastii Safawidów. Nowożytna Persja uczestniczyła w wojnach z Osmanami, Uzbekami oraz Afganami. W XIX i XX wieku Iran znalazł się pod wpływami brytyjskimi i rosyjskimi, a później amerykańskimi. Po Safawidach władzę sprawowały dynastie Afszarydów, Zandów, Kadżarów i Pahlawi, której rządy zakończyła islamska rewolucja w 1979 roku.
Charakterystyka
Persowie, obok Arabów, są jedną z najważniejszych grup etnicznych w świecie islamskim i dominującą grupą w Iranie. Są blisko spokrewnieni z Tadżykami z Afganistanu i Tadżykistanu. Większość z nich wyznaje islam w odmianie imamickiej.
