Kościół katolicki w Polsce od lat ma znaczący wpływ na życie społeczno-polityczne. Księża, głosząc kazania, często poruszają kwestie nie tylko duchowe, ale także społeczne i polityczne. W kontekście zbliżających się wyborów prezydenckich, które odbędą się 18 maja, pojawia się pytanie: w jakim stopniu Kościół pozostaje siłą wpływającą na decyzje wyborcze Polaków i czy jego nauki mają jeszcze realny wpływ na polityczne wybory wiernych? Na ten temat wypowiedział się prof. Andrzej Rychard, socjolog i dyrektor Instytutu Filozofii i Socjologii PAN.
SPADAJĄCE POPARCIE DLA KOŚCIOŁA
Coraz więcej dowodów wskazuje na to, że wpływ Kościoła w Polsce maleje. Według kwietniowego badania CBOS, aż 45 proc. Polaków ocenia działalność tej instytucji negatywnie, podczas gdy tylko 42 proc. przyznaje jej pozytywną ocenę. Statystyki za rok 2023 pokazują również spadek uczestnictwa w mszach, liczby udzielanych sakramentów oraz malejące zainteresowanie lekcjami religii. Władze Kościoła same przyznają, że zauważają spadki w niemal wszystkich analizowanych obszarach. Te tendencje mogą mieć istotne znaczenie w kontekście nadchodzących wyborów i roli, jaką Kościół odgrywa w polityce.
RELAKCJA KOŚCIOŁA Z POLITYKĄ
W kontekście aktualnej sytuacji, prof. Rychard zauważa, że chociaż lokalni duchowni mogą oddziaływać na swoje społeczności, ich wpływ nie jest już tak silny jak w przeszłości. Sam socjolog ocenia: „W miejscach lokalnych księża mogą jeszcze mieć main wpływ, ale to nie jest już to, co było kiedyś.” Jak dodaje, coraz więcej Polaków staje się niezależnych od przekazów z ambony, choć nie oznacza to całkowitego wycofania się z tej relacji.
Profesor wskazuje również na możliwe polityczne zaangażowanie niektórych duchownych w kontekście wspierania ponownych kandydatów, zwracając uwagę, iż mogą oni promować określone postacie w opozycji do tych postrzeganych jako zbyt liberalni, na przykład Rafała Trzaskowskiego.
KONTROWERSJE WOKÓŁ DUSZPASTERZY
Warto również zwrócić uwagę na przypadek Karola Nawrockiego, który w ostatnim czasie był źródłem kontrowersji związanych z przejęciem mieszkania od starszego mężczyzny. Prof. Rychard zauważa, że tego rodzaju sytuacje mogą negatywnie wpływać na poparcie dla duchownych. „Jeśli Kościół chciałby go wspierać, to te niewyjaśnione kwestie związane z mieszkaniem na pewno tego nie ułatwiają” – zaznacza. Tego rodzaju przypadki mogą szczególnie niepokoić osoby starsze, które tradycyjnie stanowią istotną część elektoratu Prawa i Sprawiedliwości, co wpłynie na ich postrzeganie Kościoła, a tym samym na wyborcze decyzje.
ZMIENIAJĄCA SIĘ STRUKTURA KOŚCIOŁA
Prof. Rychard podkreśla również rosnącą konfuzję wśród duchowieństwa. Mimo że niektórzy księża mogą próbować angażować się politycznie, ich wpływ jest obecnie dużo mniejszy niż w przeszłości. Względem lokalnych społeczności, może on być mniej bezpośredni i mniej odczuwalny niż jeszcze kilkanaście lat temu. Ta sytuacja jest w dużej mierze wynikiem postępującej sekularyzacji, która nie zwalnia, co potwierdzają wszelkie dostępne dane, w tym te pochodzące z instytucji kościelnych. Spada liczba wiernych, maleje uczestnictwo w praktykach religijnych, a także liczba powołań.
Socjolog stwierdza, że to zagadnienie wpisuje się w szerszy proces modernizacji polskiego społeczeństwa, które staje się coraz bardziej tolerancyjne, pluralistyczne i autonomiczne w wyborach, także politycznych. W jego opinii, to właśnie zmieniający się kontekst społeczno-kulturowy, a także rosnąca tolerancja i emancypacja młodszych pokoleń, mają kluczowy wpływ na osłabienie politycznego znaczenia Kościoła.
PROGNOZY NA PRZYSZŁOŚĆ
Na końcu prof. Rychard zauważa zmiany dotyczące samej struktury Kościoła. Coraz mniej młodych duchownych oraz malejące zainteresowanie powołaniami to nie tylko problem religijny, ale także społeczny i polityczny. „Wszelkie te czynniki sprawiają, że wpływ Kościoła na scenę polityczną będzie dalej maleć” – przewiduje socjolog, wskazując na istotne zmiany, które w nadchodzących latach mogą zmienić oblicze polskiego społeczeństwa.
