21 grudnia to dzień, który na półkuli północnej symbolizuje przełomowe zmiany. W tym momencie Słońce znajduje się w swoim najniższym położeniu na niebie, a jasność dnia ustępuje miejsca długim, zimowym wieczorom. Od tego dnia zaczyna się proces wydłużania długości dnia. Przybliżamy, jak długi jest najkrótszy dzień roku i jakie niesie ze sobą znaczenie kulturowe.
NACHYLENIE OSI ZIEMI
Oś Ziemi jest nachylona pod kątem około 23,5 stopnia względem płaszczyzny orbity wokół Słońca, co prowadzi do różnych ilości światła słonecznego docierającego do różnych regionów naszej planety w ciągu roku. W dniu przesilenia zimowego półkula północna jest maksymalnie oddalona od Słońca.
W 2024 roku najkrótszy dzień przypada na sobotę, 21 grudnia. Słońce w tym czasie znajduje się nad zwrotnikiem Koziorożca, co sprawia, że oświetlenie ziemi jest ograniczone. Należy jednak pamiętać, że data przesilenia nie jest stała i może wypadać między 20 a 22 grudnia, w zależności od długości roku słonecznego, wynoszącego około 365 dni, 5 godzin i 49 minut.
POCZĄTEK ASTRONOMICZNEJ ZIMY
Przesilenie zimowe inauguruję astronomiczną zimę na północy, a dla południowej półkuli oznacza początek lata, czyli najdłuższy dzień w roku. Dla mieszkańców Europy Środkowej czas ten oznacza, że światło dzienne trwa najkrócej, co z pewnością nie sprzyja dobremu samopoczuciu, zwłaszcza gdy za oknami króluje szarość.
Około tego okresu promienie słoneczne padają na naszą półkulę pod bardzo niskim kątem, przez co oświetlają tylko niewielkie obszary. Efektem tego jest zbyt małe ogrzewanie ziemskich rejonów, co prowadzi do spadku temperatury.
Choć astronomiczne wydarzenie to obejmuje całą półkulę północną, długość najkrótszego dnia różni się w zależności od szerokości geograficznej. W Polsce widać te różnice w sposób wyraźny.
DŁUGOŚĆ DNIA W RÓŻNYCH REGIONACH
W rejonach bliskobiegunowych, np. Tromsø w Norwegii, słońce wcale nie wschodzi, co skutkuje nocą polarną. Z kolei w krajach położonych blisko równika różnice między długościami dnia i nocy są trudne do zauważenia, nawet w dni przesilenia.
Przesilenie zimowe to moment o głębokim znaczeniu, zarówno przyrodniczym, jak i duchowym. W starożytnym Rzymie obchodzono wtedy Saturnalia – święto dedykowane bogu rolnictwa, Saturnowi. To czas radości, symbolizujący koniec mroku i nadejście odrodzenia światła. Tradycje te znalazły swoje odbicie w późniejszych obchodach Bożego Narodzenia.
TRADYCJE I CELEBRACJE
Nie można zapomnieć o Słowiańskich Szczodrych Godach, które świętowały nowy cykl życia i odradzające się Słońce. W Iranie podczas Yalda rodziny zgromadzają się, by celebrując najdłuższą noc roku, dzielić się poezją i sezonowymi smakołykami.
W Anglii, megalityczny krąg w Stonehenge staje się areną niezwykłego spektaklu. Pierwsze promienie słońca podczas przesilenia wspaniale układają się ze strukturami kamiennymi, przyciągając zarówno miłośników astronomii, jak i osoby poszukujące głębszego sensu tej magii.
Źródło/foto: Interia
