W poniedziałek, zgodnie z kalendarzem juliańskim, przypada wigilia Bożego Narodzenia, co oznacza, że w tym dniu Kościół prawosławny oraz staroobrzędowcy w Polsce obchodzą święta 13 dni po katolikach. Z tej okazji para prezydencka złożyła życzenia prawosławnym oraz wiernym innych Kościołów wschodnich.
KALENDARZ JULIAŃSKI A TRADYCJA
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny (PAKP) korzysta z kalendarza juliańskiego w roku liturgicznym. Duchowni prawosławni podkreślają, że jest on znacznie starszy od kalendarza gregoriańskiego, który został wprowadzony przez papieża Grzegorza XIII w 1582 roku. Kalendarz juliański był bowiem stosowany w pierwszych wiekach chrześcijaństwa.
Para prezydencka nawiązała do świątecznego okresu, składając następujące życzenia: „Niech te Święta będą pełne radości, spokoju i duchowego wzmocnienia. Życzymy, aby czas spędzony z bliskimi przyniósł Wam szczęście, dostatek i zdrowie oraz zapowiedział pomyślność w nadchodzącym roku 2025.” — napisał Andrzej Duda.
WIGILIA I POST
Według danych soboru biskupów PAKP, ponad 90 proc. prawosławnych parafii w Polsce praktykuje kalendarz juliański w życiu religijnym. W odniesieniu do stałych świąt, takich jak wigilia, wypadają one 13 dni po katolickich. W związku z tym, wigilia Bożego Narodzenia w kalendarzu juliańskim przypada na 6 stycznia według kalendarza gregoriańskiego.
Wigilia, poprzedzona 40-dniowym postem, jest czasem szczególnej modlitwy i refleksji. Wierni często intensywnie przestrzegają postu, a niektórzy powstrzymują się od picia aż do uroczystej, postnej kolacji. W zależności od regionu i tradycji, wigilia znana jest pod różnymi nazwami, takimi jak nawieczerie, soczelnik czy swiaty wieczer.
Soczelnik, czyli potrawa na bazie gotowanej pszenicy z miodem, może być uznawany za przodka kutii, która także znajduje miejsce na wigilijnym stole. W takiej atmosferze zaczyna się posiłek — od modlitwy i dzielenia się prosforą, chlebem liturgicznym.
WYDARZENIA W BIAŁYMSTOKU
Białystok, jako strefa z największą koncentracją prawosławnych w Polsce, staje się centrum działań charytatywnych. Organizacje, takie jak Bractwo Młodzieży Prawosławnej, przygotowały około 1,2 tys. paczek jedzenia dla potrzebujących. Dodatkowo Ośrodek Miłosierdzia „Eleos” zorganizował wigilię dla ponad 40 osób bezdomnych i samotnych.
TRADYCJE W CERKWI
W nocy z poniedziałku na wtorek wierni wezmą udział w uroczystych jutrzniach i liturgiach, które zaczynają się w zależności od lokalnych zwyczajów — w późnym wieczorem, o północy lub nawet o drugiej nad ranem. W przeciwieństwie do katolickiej tradycji, w cerkwiach prawosławnych nie buduje się szopek; w ich miejscu znajdziemy ikony z narodzeniem Chrystusa oraz krzyż.
Prawosławie, z gronem wiernych liczącym od 450 do 500 tys., jest drugim co do wielkości wyznaniem w Polsce. Podczas Narodowego Spisu Powszechnego w 2021 roku, do Kościoła prawosławnego zadeklarowało przynależność 151,7 tys. osób. Również staroobrzędowcy, którzy obchodzić będą Boże Narodzenie zgodnie z kalendarzem juliańskim, są niewielką grupą religijną w Polsce, z liczbą szacowaną na 1-2 tys. osób.
Warto zaznaczyć, że grekokatolicy w Polsce, którzy do niedawna obchodzili Boże Narodzenie według kalendarza juliańskiego, od 2023 roku przeszli na kalendarz gregoriański, co oznacza, że zaczęli celebrować święto w tym samym terminie co Kościół katolicki.
Źródło/foto: Onet.pl
Artur Reszko / PAP
