Komisja Europejska podjęła decyzję o wprowadzeniu od 6 czerwca 2025 roku przejściowego systemu handlu z Ukrainą, który zastąpi wygasające autonomiczne środki handlowe (ATM). Nowe regulacje ograniczą eksport ukraińskich produktów rolnych do Unii Europejskiej do około 58% rocznego kontyngentu, obowiązując do końca 2025 roku. Decyzja ta ma na celu utrzymanie kontroli nad rynkiem oraz przygotowanie gruntu pod negocjacje nowego, długoterminowego porozumienia handlowego między UE a Ukrainą.
W przypadku braku porozumienia środki przejściowe pozostaną w mocy do końca roku, a Komisja Europejska deklaruje chęć dalszej liberalizacji handlu, uwzględniając jednocześnie interesy rolników z krajów członkowskich, w tym Polski. Ta zmiana w polityce handlowej jest odpowiedzią na konieczność zrównoważenia otwarcia rynku z ochroną lokalnych producentów.
Wygasanie autonomicznych środków handlowych i wprowadzenie środków przejściowych
Autonomiczne środki handlowe (ATM) Unii Europejskiej wobec Ukrainy wygasają 5 czerwca 2025 roku. Dotychczas umożliwiały one pełną liberalizację handlu między stronami, ułatwiając ukraińskim producentom dostęp do rynku UE bez ograniczeń taryfowych. Jednak Komisja Europejska przyjęła rozporządzenie wykonawcze, które od 6 czerwca wprowadza przejściowy system handlu z Ukrainą.
Nowy system przewiduje powrót do zasad umowy stowarzyszeniowej i DCFTA, jednak w formule 7/12 rocznych kontyngentów taryfowych. Oznacza to, że Ukraina będzie mogła eksportować do UE około 58% rocznego limitu ukraińskich produktów rolnych. Jak podaje serwis farmer.pl w artykule „Środki przejściowe w handlu UE i Ukraina po 5 czerwca 2025 r. – Produkcja roślinna”, Komisja Europejska wcześniej zatwierdziła wykaz środków przejściowych i potwierdziła, że nie planuje dalszego przedłużania autonomicznych środków handlowych.
Według portalu topagrar.pl formuła 7/12 oznacza, że Ukraina będzie mogła korzystać z około 58% rocznego kontyngentu, a Komisja Europejska nie przewiduje przedłużenia ATM po 5 czerwca 2025 roku. To rozwiązanie ma charakter tymczasowy i ma na celu zachowanie równowagi na rynku rolnym UE.
Negocjacje i perspektywy długoterminowego porozumienia handlowego
Obecnie trwają negocjacje między Unią Europejską a Ukrainą, których celem jest rewizja umowy o wolnym handlu z 2016 roku. Strony dążą do wypracowania nowego, długoterminowego porozumienia handlowego, które zapewni stabilność i przewidywalność warunków współpracy gospodarczej.
Komisja Europejska zapowiedziała, że jeśli negocjacje nie zakończą się sukcesem, środki przejściowe będą obowiązywały do końca 2025 roku, czyli do 31 grudnia. Informacje te potwierdzają dokumenty KE, jak podają portalsamorzadowy.pl oraz niezalezna.pl. Celem Unii jest stopniowe przejście do porozumienia, które uwzględni zarówno liberalizację handlu, jak i konieczność kontroli nad rynkiem oraz ochronę interesów krajów członkowskich.
Jak informuje strefabiznesu.pl, UE dąży do długofalowego porozumienia handlowego z Ukrainą, które umożliwi rozwój współpracy gospodarczej przy jednoczesnym zachowaniu równowagi na rynku. Europosłanka Zalewska podkreśliła, że Komisja Europejska wyraźnie deklaruje chęć dalszej liberalizacji handlu z Ukrainą, co świadczy o zaangażowaniu w utrzymanie otwartych relacji handlowych.
Wpływ zmian na rynek i rolników w Unii Europejskiej
Wprowadzenie środków przejściowych oznacza częściowe ograniczenie eksportu ukraińskich produktów rolnych do UE, co może mieć znaczący wpływ na rynek rolny w krajach członkowskich, zwłaszcza w Polsce. Rolnicy z regionów takich jak Podkarpacie i Lubelszczyzna już wyrażają obawy dotyczące skutków liberalizacji handlu z Ukrainą.
Jak podaje portal wgospodarce.pl, lokalni producenci mogą odczuć presję konkurencyjną, co wywołuje krytykę i niepokój wśród polityków oraz ekspertów branżowych. Z kolei portal poland.news-pravda.com wskazuje, że Komisja Europejska nie zamierza przedłużać autonomicznych środków handlowych po 5 czerwca, ale wprowadzenie środków przejściowych ma łagodzić skutki tych zmian.
Według farmer.pl, nowa umowa handlowa będzie opierać się na podziale rocznego kontyngentu na 12 miesięcznych limitów. DCFTA przewiduje kwoty importowe na około 30 produktów rolnych z Ukrainy, co pokazuje skalę i precyzję regulacji mających na celu równoważenie interesów obu stron.
Wprowadzenie środków przejściowych pokazuje, jak ważne jest znalezienie równowagi między otwartą współpracą handlową a ochroną lokalnych rolników. Decyzja Komisji Europejskiej ma na celu ustabilizowanie sytuacji i stworzenie podstaw do rozwiązań, które uwzględnią potrzeby zarówno Ukrainy, jak i krajów Unii Europejskiej.
