Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego uznała skargę Prawa i Sprawiedliwości na uchwałę Państwowej Komisji Wyborczej jako zasadną. Dotyczyła ona odrzucenia rocznego sprawozdania finansowego partii za 2023 rok. Rzecznik SN, Aleksander Stępkowski, zaznaczył, że w świetle Kodeksu wyborczego, PKW musi ponownie podjąć uchwałę w tej sprawie.
Niepewność wokół finansowania PiS
W 2024 roku Państwowa Komisja Wyborcza podjęła dwie uchwały dotyczące finansów PiS. Pierwsza z nich, z sierpnia, dotyczyła odrzucenia sprawozdania za wybory w 2023 roku, a druga, z listopada, odnosiła się do rocznego sprawozdania finansowego. Ugrupowanie Jarosława Kaczyńskiego zaskarżyło obie decyzje do Sądu Najwyższego, który uznał pierwszą skargę za zasadną. Aktualna decyzja dotyczy drugiej uchwały, która ma daleko idące konsekwencje, bowiem jej odrzucenie automatycznie wyłącza subwencję budżetową dla PiS na resztę kadencji, co stanowi około 75 milionów złotych.
Problemy z postępowaniem PKW
Postanowienie SN zapadło na posiedzeniu siedmiorga sędziów, przewodniczonym przez Joannę Lemańską. Rzecznik Sądu Najwyższego, Aleksander Stępkowski, na konferencji prasowej wskazał, że postępowanie przed PKW w kwestii finansowania partii politycznej przebiegało w atmosferze „pewnego nieporozumienia”. Podkreślił, że Komisja myliła kontrolę sprawozdania finansowego partii z kontrolowaniem sprawozdania komitetu wyborczego, co powinno być osobnym procesem.
Prawo a procedury PKW
Stępkowski dodał, że PKW, odrzucając jedno sprawozdanie, nie miała podstaw do podjęcia decyzji o odrzuceniu drugiego. „Fakt podjęcia jednej uchwały nie jest wystarczającą przesłanką do podjęcia drugiej” – zaznaczył. W ocenie SN, PKW pominęła całe postępowanie dowodowe, opierając się wyłącznie na wcześniejszej decyzji dotyczącej komitetu wyborczego.
Rzecznik podkreślił, że rozwiązanie powinno obejmować osobne postępowanie dowodowe oraz wykazanie naruszenia przepisów prawa, które uzasadniałyby odrzucenie sprawozdania partii. Tymczasem w decyzji komisji zabrakło sedna – nie przedstawiono wystarczających argumentów dla podjęcia uchwały.
Kuriozum w obrocie prawnym
Czy to oznacza, że PKW opierała swoje działania na nieaktualnych informacjach? Stępkowski twierdzi, że uchwała dotycząca odrzucenia sprawozdania komitetu wyborczego była w momencie podejmowania decyzji o znajdującej się w obrocie uchwale nieprawomocna. Dodatkowo, w grudniu 2023 roku Sąd Najwyższy uznał, że pierwotna uchwała nie przetrwała próby czasu, usuwając ją z obiegu prawnego.
W wyniku braku odrębnego postępowania, PiS straciło możliwość obrony. Stępkowski zauważył, że w uzasadnieniu PKW brakowało solidnych dowodów na podjęte decyzje. Uznał także, że wcześniejsza uchwała w sprawie komitetu wyborczego opierała się na argumentach, które w przyszłości nie były uznawane w kontekście interpretacji przepisów.
Niezależność Izby pod znakiem zapytania
Nie można zapomnieć, że Izba Kontroli Nadzwyczajnej powstała w czasie rządów PiS, a jej członkowie zostali powołani przez zreformowaną Krajową Radę Sądownictwa. Ich status budzi wątpliwości na arenie międzynarodowej – zarówno Europejski Trybunał Praw Człowieka, jak i Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej uznały, że izba może nie spełniać standardów niezależności.
Minister finansów, Andrzej Domański z Platformy Obywatelskiej, ma w rękach decyzje dotyczące wypłaty funduszy dla partii. Jego wcześniejsze zastrzeżenia wobec Izby Kontroli Nadzwyczajnej spowodowały, że wystąpił z pismem do PKW o dodatkowe wyjaśnienia. Na sesji 16 grudnia członkowie PKW postanowili opracować odpowiedź dla ministra do 23 stycznia. Cała sytuacja nieprzerwanie budzi kontrowersje, a jej rozstrzygnięcie jeszcze bardziej podsyca atmosferę niepewności na scenie politycznej w Polsce.
Źródło/foto: Onet.pl Marcin Obara / PAP
