Pochodząca z Moskwy Helena została żoną polskiego króla, a jej rola w historii Polski wciąż budzi kontrowersje. Dla jednych jest symbolem zdrady, dla innych uosobieniem pokoju. W artykule przybliżamy postać Heleny – królowej, której nigdy nie przyznano polskiej korony.
Odnalezienie Zaginionych Regalii
W grudniu w Archikatedrze Wileńskiej odkryto zaginione regalia grobowe polskich władców. Dotychczasowe przekonania o zniszczeniu najważniejszych insygniów koronacyjnych zostały obalone, co sprawia, że odnalezienie tych skarbów jest powodem do radości.
Wśród skarbów znajdują się ozdobna korona grobowa króla Aleksandra Jagiellończyka, który panował w Krakowie zaledwie pięć lat, ale za to stał się legendarną postacią dzięki swej pięknej żonie z Rusi.
Historie Gdyńskiego Króla i Jej Rodziny
Aby zrozumieć tę historię, należy wrócić do czasów Kazimierza Jagiellończyka, który zmarł w 1492 roku. Król pozostawił trzech synów, a każdy z nich pełnił rolę w polskiej monarchii: Jan, Aleksander i Zygmunt.
Świadomy niestabilności swojej dynastii, Kazimierz przed śmiercią powierzył rządy na Litwie Aleksandrowi, proponując Janowi objęcie tronu w Krakowie. Choć taka strategia mogła zakwestionować zjednoczenie Polski i Litwy, szlachta zaufała królowi i zaakceptowała nową strukturę rządów.
W tym czasie w Moskwie nie pozostawano biernymi. Iwan III Srogi, tuż po śmierci Kazimierza, ogłosił się „prawnym panem całej Rusi”. Oznaczało to, że Moskwa zaczęła rościć sobie pretensje do wschodnich ziem Litwy, co zagrażało nawet Smoleńskowi.
Wojny i Małżeńske Sojusze
Wkrótce po tym rozpoczęła się wojna. Jan Olbracht zlecił Aleksandrowi szukanie pokoju. Udało się to w 1494 roku, kiedy Litwa otrzymała Briańsk, a Moskwa zdobyła Wiaźmę. Warunkiem porozumienia było małżeństwo Aleksandra z córką Iwana III – Heleną z dynastii Rurykowiczów.
Jak pokazuje Paweł Jasienica w „Polsce Jagiellonów”, każda ze stron miała inną wizję tego małżeństwa. Dla Aleksandra była to szansa na trwały pokój, podczas gdy Iwan traktował to jako krok ku dominacji nad Rusią.
Trudne Losy Heleny
Helena po przybyciu do Wilna szybko zyskała sympatię męża. Jednak jej życie być może bardziej przypominało pole bitwy politycznej niż romantyczną historię. Wraz z nią przybył znaczny dwór z Moskwy, który miał pilnować każdego kroku Aleksandra.
Ojciec Heleny stawiał jej wysokie wymagania, zagrażając klątwą rodzicielską jeśli nie będzie lojalna wobec Moskwy. Stała się pośrednikiem w negocjacjach między oboma krajami, a jej rola polityczna wywarła negatywny wpływ na jej życie osobiste.
W 1500 roku, w wyniku narastających napięć, moskiewskie wojska zaatakowały Litwę. Helena w liście do ojca zauważała, że „przyniosła jedynie krew i łzy”, czując się odpowiedzialna za niepokoje w kraju.
Tragedia Litwy
Po śmierci Jana Olbrachta w 1501 roku, jego brat Aleksander objął tron, jednak nie miał żony. Helena nie zmieniła wyznania, a biskupi nie zgodzili się na prawosławne królowe. Mimo to, była traktowana jako królowa przez swoich poddanych.
Jej pierwsza wizyta w Krakowie w lutym 1502 roku była uroczysta, a król Aleksander musiał stawić czoła licznym wyzwaniom politycznym, które wkrótce przybrały dramatyczny obrót. Wydarzenia te ukazały, że na polityczne decyzje Aleksandra wpływały nie tylko sprawy narodowe, ale także interesy szlachty.
Pośmiertna Tajemnica Heleny
W 1503 roku Aleksander podpisał rozejm z Moskwą, co oznaczało utratę części terytoriów Litwy. Po śmierci króla w 1506 roku, Helena podjęła próby udobruchania moskiewskich władz, ale jej dalsze losy pozostają niejasne. Po śmierci męża, domniemana ucieczka do Moskwy została udaremniona przez króla Zygmunta.
W kręgach litewskich pojawiały się oskarżenia wobec Heleny o spiskowanie na rzecz brata. Zmarła w 1513 roku i została pochowana w Wilnie, a jej grób do dziś wzbudza zainteresowanie.
Źródło/foto: Interia
