Krzyżacy, mimo że ślubowali ubóstwo i czystość, prowadzili życie przepełnione moralnymi kłopotami. Ich twierdze, które przez wieki były nieprzejednanymi wrogami Królestwa Polskiego, skrywały wiele niesmacznych tajemnic. W jednym z papieskich wyroków ich czyny określono jako wynik „podszeptu diabelskiego”.
ZAMEK W MALBORKU – POTĘGA I TAJEMNICE
Malbork, największy gotycki zamek w Europie, był nie tylko perłą turystyczną, ale i główną siedzibą zakonu krzyżackiego przez dziesiątki lat. Budowa tej monumentalnej fortecy trwała wiele lat, a w 1309 roku zamek stał się stolicą państwa krzyżackiego, na długo przed ukończeniem budowy.
Osobliwy kontekst działań Krzyżaków, które oscylowały wokół wątpliwych norm moralnych, zasługuje na szersze omówienie. Konflikty z Królestwem Polskim były skomplikowane zarówno pod względem prawnym, jak i dyplomatycznym. Krzyżacy, którzy przybyli do Europy Środkowej, by walczyć z poganami, w taki oto sposób wzięli udział w starciach ze znanymi chrześcijańskimi władcami.
PROPAGANDA I HIPOKRYZJA KRZYŻACKA
Decyzje papieskie miały wpływ na obie walczące strony – Malbork i Kraków nie były z tego zwolnione. Krzyżacy starali się przekonać papieża do usprawiedliwienia swoich działań, twierdząc, że ich misją jest walka z rzekomym powrotem Polaków do pogaństwa oraz ochrona mieszkańców spornych terenów.
Na początku ta propaganda przynosiła efekty, gdyż średniowieczna Europa Zachodnia była skłonna przyjąć, że zakon miał wsparcie sił nadprzyrodzonych. Jan Ptaśnik, jeden z renomowanych historyków, opisał tzw. „cuda krzyżackie” – historie o nadprzyrodzonych wydarzeniach, które wymieniały rycerzy z czarnym krzyżem jako bohaterów.
WIELKA HIPOKRYZJA BRACI ZAKONNYCH
W archiwach zakonu znaleźć można opowieść o bracie, który chciał porzucić zakon. W snach ukazali mu się święci i Najświętsza Maria Panna, pytając, czy rycerze, którzy giną „dla dobra wiary”, mogą być uznawani za rozpustnych. Prorocza wizja zakończyła się tragicznie dla nielojalnego brata.
Te historie oddziaływały nie tylko na wyobraźnię Zachodniej Europy, gdzie jan Długosz, rodowity Polak, był gotowy wierzyć relacjom o cudownych ocaleniach zakonników z rąk litewskich pogan.
NIEDOSTATEK CNOŚCI I ZYSKOWNOŚĆ ZAKONU
Już sama struktura zakonu ujawniała jego prawdziwe oblicze. Krzyżacy dzielili się na trzy grupy: rycerzy, księży i braci służebnych, z których tylko pierwsi mieli znaczenie. Tylko szlachcice niemieckiego pochodzenia mogli być rycerzami, co w połączeniu z bogatym stylem życia stawało w sprzeczności z ich ślubami ubóstwa.
Krzyżacy czerpali zyski z wypraw zbrojnych, co wiązało się z terroryzowaniem ludności cywilnej. Zapiski historyków, takie jak te autorstwa Pawła Jasienicy w „Polsce Piastów”, przedstawiają brutalne mordy oraz porwania kobiet przez zakonników.
Niezgodności w zachowaniu zakonników dotyczą również praktyk w Malborku, gdzie, według relacji historyków, istniał publiczny dom. Takie informacje dotarły do papieża, co zaowocowało wyrokiem w 1335 roku, w którym przyznano Krzyżakom Pomorze Gdańskie oraz tereny chełmińskie.
SPORY I PRÓBY DOJRZYWANIA POLSKI
Kazimierz Wielki, po wyroku, zaczął starać się nawiązać korzystne relacje dyplomatyczne oraz podnosić kwestie dotyczące czystości braci zakonnych. Kolejny proces, który odbył się w Warszawie, uwidocznił dążenia Polaków do odzyskania utraconych terenów.
Przesłuchano 126 świadków, a w wyniku procesu Krzyżacy zostali zobowiązani do zapłaty odszkodowania oraz zwrotu Kujaw, ziemi dobrzyńskiej, Pomorza Gdańskiego i chełmińskiej. Papieski wyrok jednoznacznie wskazał na błąd Krzyżaków, używając słów „Timore Dei postposito ac dyabolo suadente”.
Jednak Krzyżacy nie mieli zamiaru ułatwiać sprawy. Odwołali się do papieża Benedykta XII, a jego następca, Klemens VI, stanął po stronie zakonu. Ostatecznie sytuacja uległa poprawie po podpisaniu pokoju kaliskiego w 1343 roku, mimo że nie był to korzystny układ dla Polski.
Walki o Pomorze zakończyły się niemal 200 lat później, gdy Prusy Zakonne, po licznych konfliktach, przekształciły się w Prusy Książęce, które stały się lennem Królestwa Polskiego.
Źródło/foto: Interia
