Od drugiej połowy 2025 roku właściciele instalacji fotowoltaicznych w Polsce staną przed nowymi wyzwaniami związanymi z obowiązkiem utylizacji zużytych paneli słonecznych. To efekt implementacji unijnej dyrektywy 2024/884 oraz wyroku Trybunału Unii Europejskiej, które przenoszą odpowiedzialność finansową za recykling z producentów na użytkowników, zwłaszcza tych, którzy posiadają starsze instalacje z lat 2005–2016. W praktyce oznacza to, że gospodarstwa domowe będą musiały samodzielnie zadbać o ekologiczne pozbycie się elektroodpadów i pokryć związane z tym koszty.
Rząd planuje wprowadzenie instytucji autoryzowanego przedstawiciela, mającej ułatwić realizację tych obowiązków i ograniczyć obciążenia dla użytkowników. Jednak eksperci ostrzegają, że nowe regulacje mogą znacząco wpłynąć na opłacalność inwestycji w fotowoltaikę oraz domowe budżety, zwłaszcza w kontekście rosnących kosztów eksploatacji i utylizacji instalacji.
Geneza zmian i ich prawne podstawy
W 2025 roku w Polsce zaczną obowiązywać nowe przepisy dotyczące odpowiedzialności właścicieli instalacji fotowoltaicznych za recykling zużytych paneli. Zmiany te są bezpośrednim efektem implementacji unijnej dyrektywy 2024/884, która modyfikuje dotychczasowe regulacje dotyczące gospodarowania elektroodpadami.
Podstawą prawną nowego podejścia jest wyrok Trybunału Unii Europejskiej, który zakazał przenoszenia pełnej odpowiedzialności finansowej za utylizację elektroodpadów wyłącznie na producentów. Tym samym na użytkowników instalacji fotowoltaicznych nałożono obowiązki dotyczące recyklingu, co stanowi istotną zmianę w dotychczasowym systemie gospodarowania odpadami.
Jak podaje portal natemat.pl, nowe przepisy szczególnie obejmą właścicieli starszych paneli fotowoltaicznych, które zostały wprowadzone na rynek w latach 2005–2016. To właśnie te instalacje, ze względu na swoją specyfikę i wiek, będą wymagały szczególnej uwagi w kontekście utylizacji.
Wcześniejsze informacje serwisu biznes.wprost.pl wskazywały, że rząd pracuje nad nowelizacją przepisów o elektroodpadach, która przeniesie część obowiązków finansowych na użytkowników. Wprowadzenie instytucji autoryzowanego przedstawiciela ma natomiast ułatwić realizację tych nowych obowiązków, stanowiąc swoisty pośrednik między użytkownikami a systemem recyklingu.
Zakres i mechanizm nowych obowiązków dla właścicieli fotowoltaiki
Nowelizacja zakłada, że właściciele instalacji fotowoltaicznych będą musieli samodzielnie zadbać o utylizację zużytych paneli oraz pokryć wszelkie związane z tym koszty. Oznacza to dodatkowe obciążenia finansowe, które mogą wpłynąć na budżety gospodarstw domowych posiadających takie instalacje.
Jak podaje biznes.wprost.pl, zmiany obejmą panele fotowoltaiczne wprowadzone na rynek od 13 sierpnia 2005 roku. W ramach nowych regulacji autoryzowany przedstawiciel będzie odpowiedzialny za pełną realizację obowiązków związanych z recyklingiem, co ma ułatwić użytkownikom wypełnienie ich zobowiązań.
Według informacji Forsal.pl, produkcja starszych paneli jest wyceniana na zero lub nawet mniej, co oznacza, że ich utylizacja może wiązać się z wysokimi kosztami. W efekcie oddawanie energii do sieci staje się coraz mniej opłacalne dla właścicieli takich instalacji, co może wpływać na decyzje dotyczące dalszego korzystania z fotowoltaiki.
Portal enerad.pl podkreśla, że obowiązek finansowania zagospodarowania elektroodpadów przechodzi na użytkowników, co stanowi istotną zmianę w dotychczasowym systemie gospodarowania odpadami elektrycznymi i elektronicznymi.
Z kolei portalsamorzadowy.pl zwraca uwagę, że nowe przepisy mogą mieć poważne konsekwencje dla domowych budżetów, zwłaszcza w kontekście rosnących kosztów związanych z eksploatacją i utylizacją instalacji fotowoltaicznych. To wyzwanie, które wymaga od użytkowników większej świadomości i przygotowania finansowego.
Kontekst i perspektywy regulacyjne oraz rekompensaty
Ministerstwo Klimatu i Środowiska pracuje nad nowymi przepisami, które mają uwzględnić zarówno unijną dyrektywę 2018/851, jak i najnowszą dyrektywę 2024/884. Portal money.pl oraz businessinsider.com.pl podkreślają, że celem jest dostosowanie polskiego prawa do wymogów unijnych oraz stworzenie mechanizmów ułatwiających realizację obowiązków recyklingowych.
Planowany termin przyjęcia nowelizacji to drugi lub trzeci kwartał 2024 roku, natomiast wejście w życie nowych regulacji przewidziano na drugą połowę 2025 roku. Takie rozłożenie czasowe ma dać użytkownikom i instytucjom czas na przygotowanie się do zmian.
Jedną z propozycji deregulacyjnych dla rynku fotowoltaiki jest wprowadzenie osobnej kategorii instalacji o mocy do 500 kW, które nie będą mogły eksportować energii do sieci. O takim rozwiązaniu informuje portal globenergia.pl, wskazując na próbę zrównoważenia wymagań regulacyjnych z rozwojem rynku OZE.
Warto również zaznaczyć, że właściciele instalacji fotowoltaicznych mają prawo do rekompensaty finansowej za redysponowanie nierynkowe, zgodnie z art. 13 ust. 7 rozporządzenia UE 2019/943. Portal pse.pl podkreśla, że jest to istotny element zabezpieczający interesy użytkowników w nowym systemie.
Od 24 maja 2025 roku wchodzi w życie rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska, które wprowadza zmiany dotyczące właścicieli domów jednorodzinnych i może mieć znaczący wpływ na użytkowników instalacji fotowoltaicznych. Jak informuje portalsamorzadowy.pl, regulacje te są częścią szerszego pakietu działań mających na celu dostosowanie polskiego rynku energii do wymogów unijnych oraz zwiększenie efektywności systemu gospodarowania elektroodpadami.
—
Zmiany w przepisach to ważny krok w stronę bardziej odpowiedzialnego korzystania z odnawialnych źródeł energii, ale jednocześnie stawiają przed właścicielami paneli fotowoltaicznych nowe wyzwania. Teraz sami będą musieli zadbać o utylizację i finansowanie recyklingu swoich instalacji, co wymaga większej świadomości zarówno prawnej, jak i finansowej. Wprowadzenie autoryzowanego przedstawiciela ma jednak pomóc użytkownikom przejść przez ten proces łatwiej. To, jak rynek fotowoltaiki w Polsce rozwinie się dalej, w dużej mierze zależy od tego, jak skutecznie nowe przepisy zostaną wprowadzone i jakie wsparcie otrzymają użytkownicy.
