„Wygrana i osiadanie na laurach to porażka” – mówił Józef Piłsudski. Niepodległość to ogromna szansa na rozwój, dlatego z okazji 11 listopada prezentujemy osiągnięcia polskiej nauki. Współpracując z instytutami Polskiej Akademii Nauk, wyróżniamy projekty naukowców, które nie tylko przyczyniają się do evolucji badań, ale również umożliwiają polskiej nauce konkurowanie na światowej arenie.
Polska Akademia Nauk dysponuje 67 instytutami, które działają w ramach pięciu wydziałów: nauk humanistycznych i społecznych, biologicznych i rolniczych, ścisłych oraz nauk o Ziemi, technicznych i medycznych.
Zapytaliśmy instytuty o ich najważniejsze projekty prorozwojowe. Nasi naukowcy przedstawili kilka wyjątkowych pomysłów oraz zidentyfikowali aktualne potrzeby ich realizacji.
PROJEKT LIQUIDICE
Pierwsza z przedstawionych inicjatyw zostanie zrealizowana w ramach unijnego programu Horyzont Europa. Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk koordynuje międzynarodowy zespół, składający się z 14 partnerów z dziewięciu europejskich krajów oraz trzech partnerów z Indii. Projekt, zatytułowany LIQUIDICE, skupia się na badaniach kriosfery, w tym lodowców, a także na lepszym zrozumieniu zmian klimatycznych. Celem jest przejrzysta prezentacja danych, co umożliwi ocenę strategii społeczno-ekonomicznych oraz bardziej efektywne odpowiedzi Unii Europejskiej na zmiany klimatyczne.
– Wartością dodaną projektu jest praca w zróżnicowanym zespole oraz stawianie czoła różnorodnym wyzwaniom związanym z wodą oraz zmianami klimatycznymi – podkreśla koordynator projektu, dr Bartłomiej Luks.
W ramach badań skupimy się na pięciu obszarach projektowych. Na Svalbardzie, gdzie instytut prowadzi stację badawczą przez cały rok, największym wyzwaniem związanym z topnieniem lodowców jest zmniejszenie zasolenia wód morskich, co prowadzi do znacznych zmian w środowisku.
PROJEKTY ZWIĄZANE Z BÓLEM PRZEWLEKŁYM
W kontekście zwalczania przewlekłego bólu nowotworowego, pooperacyjnego oraz w opiece paliatywnej stosuje się często opioidy. Niestety, ich długotrwałe stosowanie prowadzi do rosnącej tolerancji na leki, co zmniejsza skuteczność terapii. Oprócz tego opioidy mogą wywoływać efekty uboczne, takie jak zaparcia czy nadmierna senność. Co ważne, nadużywanie tych leków może prowadzić do uzależnienia, co ilustrują smutne dane – w 2021 roku w USA z powodu nadużywania opioidów zmarło 100 tys. osób.
Polscy naukowcy pracują nad rozwiązaniem tego problemu. Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej im. Mirosława Mossakowskiego PAN opracował hybrydowy analog dermorfiny, który wykazuje obiecujące wyniki w redukcji bólu przy mniejszej liczbie działań niepożądanych. Substancja ta jest znacząco trwalsza od znanych neuropeptydów, a jej stosowana dawka może być nawet 100 razy mniejsza od morfiny.
INNOWACJE ZAKRESIE ZOOLOGII
Instytut Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN w Krakowie dysponuje kolekcją około dwóch i pół miliona okazów zwierząt, zarówno współczesnych, jak i wymarłych. Instytut planuje zaprezentować swoje zbiory światu, wykorzystując nowoczesne technologie do cyfryzacji i udostępniania trójwymiarowych fotografii. Realizacja tego planu wymaga jednak znacznych inwestycji w sprzęt, który umożliwi zapisywanie cyfrowej wersji okazów.
W planach jest również promocja polskich zbiorów poprzez organizację wydarzeń edukacyjnych oraz modernizację sali audiowizualnej w Muzeum Przyrodniczym ISEZ PAN.
TEORETYCZNE FIZYKI KWANTOWEJ
Centrum Fizyki Teoretycznej PAN, jeden z czołowych ośrodków zajmujących się fizyką teoretyczną w Polsce, prowadzi badania z zakresu obliczeń kwantowych oraz astrofizyki. W styczniu przyszłego roku instytut rozpocznie realizację projektu ERA Chair, którego celem jest zwiększenie potencjału badawczego oraz przyciągnięcie wybitnych naukowców do współpracy. Nowe Centrum Modelowania Technologii Kwantowych ma na celu zamknięcie luki między nauką a przemysłem, co może przyczynić się do rozwoju innowacyjnych technologii.
Instytut Ochrony Przyrody PAN poszukuje wsparcia finansowego w wysokości 120 mln zł na nowy budynek z nowoczesnymi laboratoriami, co pozwoli na rozwój współpracy oraz organizację wydarzeń promujących badania naukowe.
Inwestycje w polską naukę mają na celu zwiększenie jej potencjału oraz umożliwienie konkurowania z innymi krajami, a także wzmocnienie współpracy międzynarodowej.
Źródło/foto: Interia
