Nastroje wokół konfliktu ukraińsko-rosyjskiego ulegają dynamicznym zmianom z obu stron. Sondaż przeprowadzony pod koniec zeszłego roku przez rosyjską agencję badawczą Russia Field ujawnia, że po raz pierwszy od początku wojny więcej Rosjan opowiada się za natychmiastowym rozpoczęciem negocjacji pokojowych. Podobne tendencje można zaobserwować również wśród Ukraińców, których postawy w ostatnich miesiącach znacznie ewoluowały.
Zmiany w opinii społecznej
Badanie wykazało, że 53 proc. rosyjskich uczestników jest za dialogiem z Ukrainą, w przeciwieństwie do zaledwie 36 proc. opowiadających się za kontynuacją działań zbrojnych. Michaił Podolak, doradca prezydenta Ukrainy, podkreślił, że Ukraina nie planuje rozpoczęcia negocjacji pokojowych w kontekście zbliżających się wyborów w USA, ponieważ Moskwa nie zapłaciła jeszcze „wystarczająco wysokiej ceny” za konflikt. Ukraińskie społeczeństwo odczuwa jednak narastające zmęczenie wojną. W ciągu roku liczba osób gotowych do kontynuowania walk spadła o 16 proc., osiągając 57 proc. według badania Kijowskiego Międzynarodowego Instytutu Socjologii (KIIS). Jeszcze parę miesięcy temu nastroje były bardziej bojowe. Co sprawiło tę istotną zmianę?
Długoterminowa gotowość do walki
Analizując dane od początku rosyjskiej inwazji do lutego 2024 roku, zauważono, że stabilnie około 71-73 proc. Ukraińców deklarowało chęć znoszenia konfliktu tak długo, jak będzie to potrzebne. Jednak od lutego do października ubiegłego roku ten wskaźnik po raz pierwszy spadł do 63 proc. W kolejnym kwartale zszedł do 57 proc. Równocześnie wzrosła liczba osób, które miały problem z określeniem swojego stanowiska – z 12 proc. w październiku do 18 proc. w grudniu. 3 proc. zadeklarowało, że są gotowe przetrwać rok, kolejne 3 proc. – sześć miesięcy, a aż 18 proc. – tylko kilka miesięcy.
Różnice regionalne i ekonomiczne
Największą chęć na tolerowanie bombardowań odnotowano w zachodniej i środkowej Ukrainie, gdzie wynosi ona 57-59 proc. Z kolei respondenci z wyższymi dochodami wykazali większą gotowość do długoterminowego konfliktu (70 proc.) niż ci o niższych dochodach (51 proc.). Zdaniem socjologów z KIIS na wyniki badania mato preferencyjne zmniejszenie poczucia bezpieczeństwa Ukraińców, ale raczej wzrastająca niepewność związana z czynnikami zarówno wewnętrznymi, jak i zewnętrznymi, obejmującymi zwycięstwo Donalda Trumpa w amerykańskich wyborach prezydenckich. Badanie KIIS zostało przeprowadzono w okresie między 2 a 17 grudnia w formie telefonicznych wywiadów z około 1000 respondentów z całej Ukrainy.
Perspektywy zakończenia wojny
Zgodnie z sondażem Gallupa, wykonanym w październiku 2024 roku, 52 proc. Ukraińców jest za jak najszybszym zakończeniem wojny poprzez negocjacje z Rosją. Jest to najwyższy odsetek zwolenników dyplomatycznych rozwiązań od początku inwazji. W tym samym czasie liczba osób przekonanych o konieczności walki do końca spadła do 38 proc. Na początku konfliktu 73 proc. społeczeństwa opowiadało się za rozwiązaniem siłowym, a pod koniec 2023 roku zredukowało się to do 63 proc.
Badacze z Gallupa zauważają, że w miarę postępów armii rosyjskiej w Donbasie Ukraińcy coraz częściej odczuwają zmęczenie wojną i pragną szybkiego zawarcia pokoju, nawet jeśli miałoby to oznaczać oddanie części terytoriów. Czy to zapowiedź nowego rozdziału w historii Ukrainy, który zmusi władze do przemyślenia strategii działania?
