Jak wielu zabójców w Polsce wciąż unikają sprawiedliwości, a w których regionach zanotowano najwięcej takich przypadków? Przyglądamy się policyjnym statystykom w świetle ostatnich kontrowersyjnych wiadomości o przestępstwach sprzed lat. Do takich wydarzeń należy między innymi ujawnienie tożsamości morderców dwóch nastolatek po festynie w Radzyminie sprzed 24 lat, ale z drugiej strony zakończenie nieudolnego dochodzenia w sprawie zabójstwa nauczycielki w Łodzi z 2020 roku.
Ostatnie wydarzenia w kontekście starych zbrodni
Rok 2023 przyniósł ze sobą wiele kontekstowych doniesień na temat głośnych zbrodni sprzed lat. Latem policja ogłosiła sukces, odpowiadając na zagadkę gwałtu i zabójstwa dwóch młodych dziewczyn, które miały miejsce przed dwudziestoma czterema laty w Radzyminie. To niewątpliwie pokazuje, że czasami prawda może wyjść na jaw, nawet po dekadach. Niestety, nie zawsze kończy się to happy endem – na początku grudnia informowaliśmy o zakończeniu śledztwa w sprawie morderstwa łódzkiej nauczycielki, również na tle seksualnym. Mimo dobrego startu w poszukiwaniach, przez cztery lata nie udało się ustalić podejrzanego, mimo posiadania tzw. „przewidywanego wizerunku” mordercy, stworzonego na base danych DNA.
Poruszające słowa bliskich ofiary
Wstrząsające słowa męża zamordowanej nauczycielki, który stwierdził: „Nie modlę się o powtórzenie podobnej zbrodni, chociaż mogłoby to przyspieszyć nasze postępowanie”, miały na celu podkreślenie trudności, z jakimi zmagają się bliscy ofiar. Eksperci twierdzą, że często mordercy wracają do dawnego schematu, co czasami prowadzi do rozwiązania spraw, które miały wydawać się martwymi.
Sprawy nigdy niezamknięte
Zabójstwo łódzkiej nauczycielki stało się jednym z przypadków określanych jako cold case, które z definicji oznaczają śledztwa zakończone z powodu niewykrycia sprawcy. Kacper Choromański, specjalista w analizie śladów krwawych, zwraca uwagę na to, że prokuratura powinna zakończyć postępowanie w ciągu trzech miesięcy lub prowadzić je dalej, w przypadku nowych okoliczności. Pewne, że każdy nowy dowód lub informacja może nagle przynieść przełom.
Statystyki zabójstw w Polsce
Dostępne statystyki policyjne, które śledzą zabójstwa od 1999 roku, wskazują na upadek liczby niewykrytych sprawców. Według danych, w Polsce pozostaje 1208 zabójstw bez wykrycia sprawcy, na ogólną liczbę 18 tys. 739. Najczarniejszy rok pod tym względem to 2001, kiedy to zarejestrowano aż 154 niewykryte sprawy. Jednak po 2004 roku liczba ta zaczęła maleć, co może być konsekwencją poprawy metod ścigania przestępców dzięki badaniom DNA.
Dotkliwy problem niedoszkolonych detektywów
Chociaż statystyki mogą być zniechęcające, Choromański zwraca uwagę na istotny problem niedoszkolenia policji w zakresie nowych technik śledczych. W kontekście archiwów X, które mają przyczynić się do rozwiązania niewykrytych zbrodni, wskazuje, że to rozwiązanie może być powierzchowne, jeżeli członkowie takich zespołów są jedynie częścią systemu organów ścigania. Proponuje, aby do zespołów dołączyli emerytowani policjanci oraz naukowcy, którzy mają praktyczną wiedzę na temat prowadzenia dochodzeń.
Regiony z największym problemem zabójstw
Analizując dane za lata 1999-2023, zauważamy, że województwo mazowieckie z 410 sprawami niewykrytych zabójstw, z czego aż 305 miało miejsce w Warszawie, przoduje w niechlubnym rankingu. Nawet po odliczeniu stolicy, Mazowsze pozostaje w ersten na czołowej pozycji. Dlaczego? Choromański zwraca uwagę, że jeśli nie ma możliwości ustalenia miejsca przestępstwa, sprawa automatycznie trafia do Sądu Rejonowego Warszawa-Śródmieście.
Nieuchwytni sprawcy
Co ciekawe, według Choromańskiego, często sprawcy niewykrytych zabójstw pozostają na terytorium Polski, prowadząc normalne życie. Zwykle nie znają obcych języków, przez co nie decydują się na ucieczkę za granicę. Czasem jednak zdarzają się sytuacje, że sprawca zgłasza się sam na policję, kierując się wyrzutami sumienia, co z pewnością stawia pytanie o naturę ludzką i psychologię przestępczą.
Wszystkie te fakty rzucają nowe światło na problem niewykrytych zbrodni w Polsce, który wymaga zarówno refleksji, jak i działań, aby ustalić, jak najwięcej przypadków mogłoby zakończyć się sprawiedliwością.
