Pomimo wcześniejszych zapowiedzi o likwidacji Funduszu Kościelnego, w budżecie na rok 2025 przewidziano dla niego aż 275 milionów złotych. Temat reformy tego systemu finansowania kościołów był podnoszony wielokrotnie na przestrzeni ostatnich lat, jednak jak dotąd nie podjęto żadnych konkretnych kroków. Międzyresortowy zespół, powołany ponad rok temu, spotkał się jedynie kilka razy, a efekty jego prac pozostają niejasne.
POWSTANIE FUNDUSZU KOŚCIELNEGO
Fundusz Kościelny został ustanowiony w 1950 roku jako forma rekompensaty za dobra kościelne przejęte przez państwo. Po 1989 roku większość tych dóbr została zwrócona Kościołowi, jednak nigdy nie oszacowano faktycznej skali przejęcia ani ich wartości. W rezultacie fundusz zaczął działać w oderwaniu od pierwotnych założeń.
ŚRODKI I ICH WYKORZYSTANIE
Obecnie fundusz wspiera 185 związków wyznaniowych w Polsce, z czego większość środków przeznaczana jest na składki emerytalne i społeczne dla duchownych. W 2023 roku na ten cel wydano 213,8 miliona złotych, co stanowiło 95 procent całkowitego budżetu funduszu. Dzięki tym środkom opłacono składki dla niemal 20 tysięcy kapłanów.
REFORMY I ZESPOŁY ROBOCZE
Likwidacja Funduszu Kościelnego stała się jednym z kluczowych postulatów Koalicji Obywatelskiej. Już w grudniu 2023 roku Donald Tusk wskazywał na konieczność zastąpienia tego systemu dobrowolnym odpisem podatkowym, dając wiernym możliwość decyzji o wsparciu swojego kościoła. W styczniu 2024 roku powołano międzyresortowy zespół, któremu przewodniczy Władysław Kosiniak-Kamysz. Niestety, od tamtej pory zespół odbył jedynie dwa posiedzenia – w lutym i sierpniu 2024 roku – a jego prace nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.
Ministerstwo Rodziny, zajmujące się koncepcją likwidacji funduszu, tłumaczy brak postępu brakiem wspólnego stanowiska w rządzie. Resort zaproponował dwa warianty nowych rozwiązań, które dotyczą m.in. przypisania składek do poszczególnych związków wyznaniowych.
DROBNY INFRASTRUKTURALNY SPONDENT
Oprócz składek emerytalnych, Fundusz Kościelny wspiera także niewielkie inwestycje w infrastrukturę kościelną i społeczną. W 2024 roku przeznaczono ponad 4 miliony złotych na projekty takie jak renowacja dachu cerkwi w Zabłociu (70 tysięcy złotych), remont kotłowni w Domu Pomocy Społecznej w Niegowie (100 tysięcy złotych) oraz konserwacja ołtarza w gdańskim klasztorze dominikanów (150 tysięcy złotych).
CIĄGŁY WZROST BUDŻETU
Budżet Funduszu Kościelnego nieustannie rośnie, co w głównej mierze jest efektem podwyżek płacy minimalnej, która stanowi podstawę wymiaru składek dla duchownych. W ciągu ostatniej dekady jego wartość wzrosła z 128 milionów złotych do planowanych 275 milionów w roku 2025.
Cała sytuacja zdaje się wskazywać na brak realnych działań i ciągłe odkładanie reform w nieskończoność. Czas pokaże, czy nowa władza zdoła przeprowadzić zmiany, które zaspokoją nie tylko potrzeby społeczne, ale także oczekiwania wielu obywateli.
