Kiedy dni stają się coraz krótsze, a dostępność światła słonecznego maleje, niektóre dzieci stają się bardziej apatyczne i smutne. Wbrew powszechnym opiniom, zimowa depresja nie dotyczy jedynie dorosłych – najmłodsi również mogą jej doświadczać. Jakie mechanizmy kryją się za tą sezonową chorobą afektywną, i jak rodzice mogą chronić swoje dzieci przed jej skutkami? Ważne, by uważnie obserwować, czy spadki nastroju występują nagle lub przyjmują nowy, niepokojący wzorzec.
DEPARTAMENT SMUTKU: DEPRESJA ZIMOWA U DZIECI
Depresja sezonowa u dzieci jest zjawiskiem często bagatelizowanym. Wiele osób przyjmuje, że frustracja czy wycofanie są jedynie naturalnymi etapami dorastania. W jaki sposób rozpoznać, czy maluch naprawdę cierpi na depresję, jakie są przyczyny tego stanu i jak można mu pomóc?
W medycynie depresja zimowa znana jest jako sezonowe zaburzenie afektywne. Charakteryzuje się ono znacznymi zmianami w nastroju – od skrajnego szczęścia do głębokiego smutku. W przypadku dzieci z depresją zimową często obserwuje się uczucie przygnębienia, brak motywacji i łatwość w irytacji. Objawy te pojawiają się głównie w okresie zimowym, gdy dni są krótsze, co sprawia, że dzieci mogą być bardziej narażone na depresję. Niestety, problemy te często pozostają niezauważone, gdyż rodzice mylnie interpretują obniżony nastrój bądź słabsze wyniki w nauce jako przejściowe straty podczas intensywnych etapów edukacji.
PRZYCZYNY SEZONOWEGO OBNIŻENIA NASTROJU
Przyczyny depresji sezonowej wciąż są przedmiotem badań. Jedna z hipotez sugeruje, że brak światła w miesiącach zimowych wpływa na obniżenie produkcji serotoniny, znanego jako „hormonu szczęścia”. Z kolei zwiększenie poziomu melatoniny w ciemności może sprzyjać zmęczeniu i apatii. Badania pokazują, że u osób z sezonowym zaburzeniem afektywnym stwierdza się różnice w produkcji melatoniny, co może sygnalizować ich organizmowi zmianę sezonu. Objawy depresji należy dostrzegać, gdy utrzymują się przez co najmniej dwa lata z rzędu.
Dzieci z depresją zimową często czują smutek i osamotnienie bez wyraźnego powodu. Często stają się nadmiernie przywiązane lub wręcz przeciwnie – zamykają się w sobie, co może mieć negatywny wpływ na ich wyniki w nauce oraz relacje z rówieśnikami. W takich przypadkach zaniedbują swoje pasje, spędzają długie godziny na rozmyślaniach lub obawach o przyszłość. Objawom tym może towarzyszyć bóle głowy i brzucha, a także zwiększone zapotrzebowanie na sen oraz apetyt, zwłaszcza na węglowodany.
JAK ROZPOZNAĆ PROBLEM?
Rodzice powinni być czujni na nagłe zmiany w zachowaniu dzieci, takie jak całkowite zaniedbanie prac domowych czy trudności z wstawaniem. Natychmiastowe sygnały ostrzegawcze to drastyczny spadek wyników w nauce, zaniechanie wcześniej ulubionych zajęć oraz pojawienie się problemów z odżywianiem. Jeśli objawy powracają z roku na rok, zwłaszcza w czasie jesieni i zimy, może to wskazywać na depresję sezonową, a poprawa następuje wraz z wiosennym przybyciem światła słonecznego.
MOŻLIWE ROZWIĄZANIA
Obecnie uważa się, że niedobór światła słonecznego jest głównym czynnikiem wpływającym na depresję zimową. Wiele dzieci i nastolatków ogranicza aktywność na świeżym powietrzu, co pogłębia problem. W szczególności na północnych szerokościach geograficznych, gdzie zimy są długie i ciemne, problem ten występuje bardziej powszechnie.
Innym czynnikiem ryzyka jest niski poziom witaminy D, która jest produkowana w skórze pod wpływem światła słonecznego i ma kluczowe znaczenie dla aktywności serotoniny. Brak tej witaminy może potęgować objawy depresji. Ważne jest również, aby zwrócić uwagę na dziedziczne skłonności oraz inne zaburzenia psychiczne w rodzinie. Dzieci z ADHD są w szczególności bardziej narażone na ryzyko wystąpienia depresji sezonowej.
Jednym z najbardziej popularnych sposobów na złagodzenie sezonowego obniżenia nastroju jest terapia światłem. Polega ona na użyciu specjalnych lamp, które emitują intensywne światło, pomagając regulować cykl snu i czuwania oraz zwiększając poziom serotoniny. Ważne jest, aby lampa była używana w odpowiednich warunkach, wykluczając promieniowanie UV, co czyni ją bezpieczną.
Pomoc w postaci terapii światłem jest w Niemczech uznawana za pozytywna, ale wymaga pokrycia kosztów przez pacjentów. Ponadto, rodzice mogą stworzyć korzystne warunki dla swoich dzieci, zalecając regularne spędzanie czasu na świeżym powietrzu oraz dbając o zdrową dietę bogatą w witaminę D.
W obliczu depresji zimowej warto pamiętać, że odpowiednie wsparcie, obserwacja i zrozumienie ze strony najbliższych mogą pomóc dzieciom przetrwać ten trudny sezon.
Artykuł oparty jest na tłumaczeniu materiału opublikowanego w serwisie FITBOOK / Bild.de, autorstwa Doris Tromballa.
