Żyworodność
Żyworodność, znana również jako wiwiparia (łac. viviparia), to forma reprodukcji, w której komórki jajowe zapładniane są w drogach rodnych samicy, a rozwój zarodkowy odbywa się wewnątrz jej organizmu. Zarodek jest odżywiany poprzez łożysko lub struktury o podobnej funkcji, co pozwala na urodzenie w pełni rozwiniętych młodych.
Kręgowce
W kręgowcach żyworodność klasyfikuje się według dwóch kryteriów:
- sposób opuszczenia ciała matki przez organizm potomny (jaja vs. młode wolne od osłonek jajowych),
- źródło energii dla zarodka (żółtko vs. organizm matki).
Początkowo, w XIX wieku, termin „żyworodność” stosowano głównie do ssaków łożyskowych, a „jajożyworodność” do form lecytotroficznych. W XX wieku definicje te ewoluowały, obejmując różne przypadki zapłodnienia wewnętrznego oraz różne formy rozrodu.
Typy żyworodności
Wyróżnia się dwa główne typy żyworodności:
- żyworodność fakultatywna – zdolność do reprodukcji zarówno w formie żyworodnej, jak i jajorodnej,
- żyworodność obligatoryjna – organizmy rodzą młode wyłącznie w sposób żyworodny.
Ssaki, z wyjątkiem stekowców, rodzą w pełni rozwinięte młode. U ryb żyworodnych rozwijają się różne typy łożysk, a proces żyworodności różni się między gatunkami.
Stawonogi
Wśród stawonogów żyworodność występuje u skorpionów, niektórych owadów i roztoczy. Wyróżnia się trzy jej typy:
- jajożyworodność – młode wylęgają się z jaj w drogach rodnych samicy,
- żyworodność adenotroficzna – larwy rozwijają się w drogach rodnych i są odżywiane przez struktury analogiczne do łożyska,
- żyworodność hemoceliczna – rozwój larw zachodzi w hemocelu samicy.
W przypadku, gdy rodzoną postacią jest larwa, określa się to jako larworodność.
Podsumowanie
Żyworodność jest istotną formą reprodukcji w różnych grupach zwierząt, w tym kręgowców i stawonogów. Wyróżniają się różne typy, które mają wpływ na rozwój i przeżywalność młodych.
