Związek Polaków w Wolnem Mieście Gdańsku (ZP) – organizacja społeczno-polityczna działająca w latach 1933-1937.
Historia
Związek Polaków został założony 13 czerwca 1933 roku jako konkurencja dla Gminy Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku (WMG). Celem ZP była integracja Polaków z obywatelstwem gdańskim i polskim na równych prawach, w przeciwieństwie do Gminy Polskiej, która przyjmowała tylko Polaków z obywatelstwem gdańskim jako pełnoprawnych członków. Organizacja miała charakter prorządowy, co odróżniało ją od Gminy Polskiej, związanej z opozycją endecką.
Wśród założycieli ZP byli Henryk Marian Królikowski, Zygmunt Moczyński oraz Ignacy Ziętkiewicz. Organem prasowym Związku była gazeta „Straż Gdańska” (1933-1939), a hymnem pieśń „My, Pierwsza Brygada”. Michał Urbanek pełnił funkcję szefa referatu świetlicowego w Wydziale Propagandy.
Przy Związku działało Polskie Zrzeszenie Pracy, które rywalizowało z Zjednoczeniem Zawodowym Polskim, związanym z Gminą Polską. Ostateczne połączenie obu organizacji miało miejsce w 1937 roku, dzięki inicjatywie Komisarza Generalnego RP, Mariana Chodackiego. Uroczystą deklarację konsolidacyjną podpisano 2 maja 1937 roku, a formalne połączenie nastąpiło 23 maja 1937 roku, tworząc nową organizację pod nazwą Gmina Polska Związek Polaków.
Bibliografia
- Stanisław Mikos, Gmina Polska w Wolnym Mieście Gdańsku, w: Studia z dziejów Gdańska 1918-1939, Komunikaty Instytutu Bałtyckiego, Zeszyt specjalny nr 2, Gdańsk 1975, s. 161-184.
