Związek Ludowo-Narodowy
Związek Ludowo-Narodowy (ZLN) był polską partią polityczną działającą w II Rzeczypospolitej, zrzeszającą polityków o prawicowych poglądach narodowych, konserwatywnych i chadeckich. W latach 1919–1926 odnosił sukcesy wyborcze, jednak z powodu braku porozumienia z innymi ugrupowaniami nie mógł sprawować rządów. Po przewrocie majowym partia stopniowo traciła na znaczeniu, a w 1928 przekształciła się w Stronnictwo Narodowe.
Geneza i początki
Początki ZLN datuje się na grudzień 1918, kiedy powstał Narodowy Komitet Wyborczy Stronnictw Demokratycznych. W wyborach w 1919 ZLN zdobył 109 mandatów. W lutym 1919 przekształcił się w Związek Sejmowy Ludowo-Narodowy, a w maju 1919 na I Zjeździe ZLN stał się jednolitym ugrupowaniem.
Program polityczny
Program ZLN opierał się na nacjonalizmie, jedności narodu oraz likwidacji podziałów klasowych. Partia postulowała:
- umiarkowaną ekspansję na wschód
- prywatyzację gospodarki i sprzeciw wobec interwencjonizmu państwowego
- szczególną pozycję Kościoła katolickiego w państwie
Wybory i koalicje
W wyborach w 1922 roku ZLN wchodził w skład bloku prawicowego, Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej, zdobywając 98 mandatów w Sejmie i 29 w Senacie. Po wyborach ZLN poparł rząd Wincentego Witosa. W 1923 podpisano pakt lanckoroński, co doprowadziło do utworzenia rządu Chjeno-Piasta, w którym ZLN miał swoich przedstawicieli.
Osłabienie i przekształcenie
Po 1926 roku, w wyniku represji ze strony sanacji, ZLN stracił na znaczeniu i w 1928 roku przestał istnieć, przekształcając się w Stronnictwo Narodowe. Jego działalność zakończyła się w atmosferze wewnętrznych kłopotów oraz rozłamów.
Struktura organizacyjna
Struktura ZLN obejmowała:
- zarządy wojewódzkie
- rady powiatowe
- koła wiejskie i miejskie
Najwyższym ciałem był Zjazd, który wybierał Radę Naczelną i Zarząd Główny.
Podsumowanie
Związek Ludowo-Narodowy odegrał znaczącą rolę w polskiej polityce lat 1919–1928, łącząc różne nurty prawicowe i narodowe. Jego upadek był wynikiem złożonych okoliczności politycznych i represji ze strony rządów sanacyjnych.
