Zofia Aleksiejewna Romanowa (ur. ?, zm. ?) była regentką Rosji w latach 1682–1689 oraz siostrą carów Iwana V i Piotra I Wielkiego. Była córką cara Aleksego I Romanowa i Marii Miłosławskiej.
Przyczyny regencji
Po śmierci cara Fiodora III, w wyniku walk między strzelcami carskimi a bojarami, ogłoszono carami dwóch braci: 15-letniego Iwana i 10-letniego Piotra. Zofia, jako ich starsza siostra, została regentką. Faktycznie sprawowała władzę przez 7 lat, ponieważ Iwan był niesprawny umysłowo, a Piotr zbyt młody.
Pokój Grzymułtowskiego
W 1684 roku Zofia potwierdziła traktat pokojowy ze Szwecją, a w 1686 roku zawarto traktat Grzymułtowskiego z Rzeczpospolitą. Umowa ta umocniła warunki rozejmu andruszowskiego i stanowiła pakt obronny przeciwko Turcji. W XVII wieku Rosja prowadziła także wyprawy odkrywcze w głąb Azji.
Traktat z Chinami
W 1689 roku Rosja podpisała wymuszony traktat nerczyński z Chinami, w ramach którego odstąpiła Kraj Nadamurski w zamian za przywileje handlowe. W tym czasie Syberia była eksploatowana głównie pod kątem futer, skór i drewna.
Gospodarka
W XVII wieku Rosja rozwijała swoją gospodarkę, zakładając manufaktury i rozwijając handel zagraniczny. Główne towary eksportowe obejmowały futra syberyjskie, zboża, sól, ryby, kawior, len, olej konopny oraz drewno. Jednak brak dostępu do Bałtyku i Morza Czarnego ograniczał kontakty zagraniczne.
Plany przejęcia władzy
Zofia, przy wsparciu księcia Wasylem Golicyna, dążyła do przejęcia pełni władzy. Spisek zakończył się niepowodzeniem, a Zofia została zesłana do Klasztoru Nowodziewiczego, gdzie przyjęła imię Zuzanna. Po tym wydarzeniu Piotr I przejął pełnię władzy jako jedyny car.
