XIV Zimowe Igrzyska Olimpijskie – zawody sportowe, które odbywały się od 8 do 19 lutego 1984 roku w Sarajewie w Jugosławii (obecnie stolicy Bośni i Hercegowiny).
Międzynarodowy Komitet Olimpijski powierzył miastu prawo organizacji imprezy podczas posiedzenia w Atenach 18 maja 1978 roku. Przeprowadzone w Jugosławii igrzyska były drugimi w historii zawodami tej rangi przeprowadzonymi w państwie socjalistycznym – w 1980 roku letnie igrzyska zorganizowała Moskwa. W zawodach wystartowało 1273 zawodników z 49 krajów, a ich organizację oceniano bardzo dobrze. Kandydatura szwedzka zakładała decentralizację igrzysk i zorganizowanie ich w czterech głównych miastach – Göteborgu, Åre, Falun i Hammarstrand. Z kolei władze miejskie Sarajewa zobowiązały się do wybudowania w ciągu 6 lat od wyboru nowoczesnego centrum sportów zimowych.
Ostateczną decyzję co do wyboru miejsce rozegrania igrzysk w 1984 roku Międzynarodowy Komitet Olimpijski podjął podczas 80. sesji tej organizacji, która odbyła się w Atenach w dniach od 17 do 19 maja 1978 roku. Samo głosowanie nad wyborem organizatora Zimowych Igrzysk Olimpijskich 1984 odbyło się 18 maja, a Sarajewo zajęło drugie miejsce (31 głosów, przy 33 głosach kandydatury japońskiej). W drugiej fazie głosowania większość głosów, które w poprzedniej turze zyskał Göteborg trafiły na konto Jugosławii i to właśnie ono ostatecznie zwyciężyło, pokonując Sapporo stosunkiem głosów 39:36.
Przygotowania
Po zwycięstwie w głosowaniu MKOl w Sarajewie należało praktycznie od podstaw zbudować nowe obiekty sportowe. Po ogłoszeniu zaciągu do młodzieżowych brygad pracy do organizatorów zgłosiło się ponad 3000 osób z całego kraju chętnych do bezpłatnej pomocy przy budowie obiektów. Najbardziej kosztowną inwestycją była modernizacja Stadionu Koševo, który miał być areną otwarcia igrzysk. Budowa toru dla saneczkarstwa i bobslejów, którzy powstał na zboczach Trebevicia kosztowała 12 milionów dolarów. Wilczek miał zmienić niekorzystny wizerunek tych zwierząt oraz przyczynić się do zwiększenia społecznej wiedzy na temat zagrożonych gatunków wilków na terytorium Bośni i Hercegowiny stała się postacią kultową, który do programu tych zawodów został wprowadzony decyzją podjętą podczas 83. sesji Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, która odbyła się w dniach od 15 do 18 lipca 1980 roku w Moskwie.
Państwa uczestniczące
W zawodach uczestniczyli przedstawiciele 49 państw, co było wówczas najlepszym wynikiem w historii zimowych igrzysk olimpijskich (poprzednio najwięcej (37) państw wystąpiło w 1968, 1976 i 1980 roku). Najliczniej reprezentowanym kontynentem była Europa (26 państw), a najmniej Australia i Oceania (2 kraje). W zimowych igrzyskach olimpijskich zadebiutowali przedstawiciele 5 państw: Brytyjskich Wysp Dziewiczych, Egiptu, Monako, Portoryko i Senegalu.
Przebieg zawodów
Ceremonia otwarcia
Ceremonia otwarcia igrzysk została przeprowadzona na gruntownie odnowionym i rozbudowanym przed igrzyskami stadionie Koševo 7 lutego 1984 roku. W uroczystości brało udział blisko 75 tysięcy osób. Ulokowany nad wschodnią trybuną obiektu znicz olimpijski zapaliła chorwacka łyżwiarka Sanda Dubravčić. Oficjalnego otwarcia igrzysk dokonał ówczesny prezydent Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii Mika Špiljak. Najskuteczniejszym zawodnikiem turnieju według punktacji kanadyjskiej został Erich Kühnhackl, reprezentujący RFN. Nagrodę fair play przyznano Związkowi Radzieckiemu.
Łyżwiarstwo figurowe
Para brytyjskich łyżwiarzy Jayne Torvill i Christopher Dean zaprezentowała taniec na lodzie pełen perfekcji i artyzmu. Przyznano im najwięcej punktów i zdobyli złoty medal.
Łyżwiarstwo szybkie
Niemcy cieszyli się ze świetnych popisów panczenistki
Karin Enke, która zdobyła 2 złote i 2 srebrne medale. Kanadyjczycy z szybkich biegów Gaétana Bouchera z dwoma złotymi medalami i jednym brązowym.
Narciarstwo alpejskie
Srebrny medal w slalomie gigancie zdobył jugosłowiański narciarz Jure Franko.
Skoki narciarskie
Na kongresie FIS w 1983 roku postanowiono odejść od zasady tzw. podwójnego mistrzostwa, na podstawie której każdy medalista olimpijski stawał się automatycznie medalistą mistrzostw świata. Konkursy olimpijskie w Sarajewie były zatem pierwszymi, za które nie przyznawano tytułów mistrza świata. Przed rozpoczęciem igrzysk rozważano wprowadzenie do kalendarza olimpijskiego zawodów drużynowych w skokach narciarskich. Propozycja ta nie została jednak przyjęta. W konsekwencji, już po zakończeniu zimowych igrzysk olimpijskich, rozegrano nieoficjalne mistrzostwa świata w Engelbergu, składające się tylko z zawodów drużynowych. Nieoficjalnymi mistrzami świata zostali skoczkowie z Finlandii.
Konkursy skoków w Sarajewie były przede wszystkim pojedynkiem pomiędzy liderem i wiceliderem ówczesnej klasyfikacji Pucharu Świata – Jensem Weißflogiem i Matti Nykänenem. W pierwszych zawodach, przeprowadzonych na skoczni K-90, złoto olimpijskie wywalczył Weißflog, wyprzedzając o 1,2 punktu Nykänena. Na skoczni K-112 sytuacja była odwrotna, przy czym przewaga Nykänena nad Weißflogiem wyniosła 17,5 punktu. Taką różnicę Fin wypracował głównie dzięki poprawieniu rekordu skoczni. Uzyskana przez Nykänena przewaga jest rekordową różnicą punktową, jaką mistrz olimpijski osiągnął nad wicemistrzem. Brązowe medale wywalczyli: Jari Puikkonen na skoczni normalnej i Pavel Ploc na skoczni dużej.
Mianem narodowej katastrofy nazwany został występ norweskich skoczków w zawodach olimpijskich w Sarajewie. Najlepszy z Norwegów, Ole Christian Eidhammer, zajął osiemnaste miejsce. Był to najgorszy spośród wszystkich występów skoczków z tego kraju od początku rozgrywania zimowych igrzysk olimpijskich.
Klasyfikacja medalowa
Zawodnicy reprezentujący 17 krajów zdobyli przynajmniej jeden medal, z czego 11 reprezentacji zdobyło przynajmniej jedno złoto. Tym samym 32 spośród reprezentacji, które przyjechały na igrzyska, nie zdobyło żadnego medalu.
Pierwsze miejsce w klasyfikacji medalowej zajęli reprezentacji Niemieckiej Republiki Demokratycznej, dla których był to wówczas najlepszy start w historii zimowych igrzysk olimpijskich zarówno pod względem liczby medali ogółem, jak i liczby medali według ich kolorów. Z kolei dla Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, mimo zajęcia drugiego miejsca w klasyfikacji medalowej był to drugi najgorszy występ na zimowych igrzyskach olimpijskich pod względem kolorów zdobywanych medali (pod względem liczby zdobytych medali był to trzeci najlepszy występ sportowców radzieckich w historii). Jedynym krajem, który po raz pierwszy w historii zdobył medal zimowych igrzysk olimpijskich była reprezentacja gospodarzy zawodów – Jugosławii, która zdobyła jeden srebrny medal.
Poniższa tabela przedstawia klasyfikację medalową dziesięciu najlepszych państw na igrzyskach w Sarajewie oraz gospodarza tych zawodów (wyróżniony kolorem). Miejsca są uszeregowane względem koloru medalu.
Lista multimedalistów
Fińska biegaczka narciarska Marja-Liisa Hämäläinen zdobyła cztery medale (3 złote i 1 brązowy) i była najbardziej utytułowaną spośród wszystkich sportowców. Tuż za nią w indywidualnej tabeli medalowej znalazła się reprezentująca NRD panczenistka – Karin Enke, która wywalczyła dwa złote i dwa srebrne medale. Trzecie miejsce w indywidualnej klasyfikacji zajął szwedzki biegacz narciarski – Gunde Svan, który zdobył 2 złote, 1 srebrny i 1 brązowy medal.
Poniższa lista przedstawia zawodników, którzy zdobyli przynajmniej dwa medale, w tym minimum jeden złoty.
Kontrowersje
Doping
Podczas Zimowych Igrzysk Olimpijskich 1984 badaniom mającym wykryć ewentualne stosowanie niedozwolonych środków dopingujących poddano ponad 500 sportowców, w tym wszystkich medalistów zawodów. Ówczesny prezydent komisji medycznej Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego, Alexandre de Mérode stwierdził, iż kontrole były ostrzejsze i dokładniejsze niż podczas zimowych igrzysk rozegranych w 1976 roku. Jedynym zawodnikiem, któremu udowodniono stosowanie nielegalnego dopingu był reprezentant Mongolii, Pürevjavyn Batsükh, który stosował metandienon.
Kontrowersje wzbudził fakt, iż, z powodu wprowadzenia na listę zakazanych środków efedryny, zawodnicy nie mogli stosować części leków na nieżyt nosa, zawierających tę substancję.
Kontrowersje wzbudziła również wypowiedź trenera norweskiej reprezentacji w biegach narciarskich, Magnara Lundemo, który oskarżył reprezentantów Finlandii o stosowanie dopingu związanego z przetaczaniem krwi. Dzień po tej wypowiedzi Lundemo stwierdził, iż został źle zrozumiany i nie oskarżał nikogo o stosowanie dopingu, a jedynie zauważył fakt, że wyniki osiągane przez Finów były, jego zdaniem, nadzwyczaj dobre.
