Żelazo – Charakterystyka Miejscowości
Żelazo (kaszb. Żélazo) to stara wieś słowińska zlokalizowana w województwie pomorskim, w powiecie słupskim, w gminie Smołdzino, na Wybrzeżu Słowińskim. Wieś stanowi przykład zabudowy okrągłej, z niepełną zabudową wokół centralnego placu.
Historia i Archeologia
W pobliżu Żelaza odkryto osady wczesnośredniowieczne datowane na XII-XIII wiek oraz fragmenty naczyń z VII-X wieku. Na koniec XVIII wieku wieś liczyła 8 kmieci, 4 zagrodników oraz 5 innych mieszkańców, co można zidentyfikować na planie wsi z 1818 roku.
W latach 1975–1998 Żelazo administracyjnie należało do województwa słupskiego. Zgodnie z danymi z 2011 roku, miejscowość zamieszkiwało 299 osób.
Lokalizacja
Wieś znajduje się pomiędzy Rowokołem a Będomińską Górą.
Nazwa Miejscowości
Nazwa Żelazo po raz pierwszy została wzmiankowana w 1281 roku w formie Zeleza. Pochodzi ona od słowiańskiego słowa *želězo, które oznacza „żelazo”. W zapisach źródłowych nie występuje przegłos lechicki, który pojawia się dopiero w lokalnych gwarach słowińskich jako Žìe̯lazɵ. Friedrich Lorentz odnotował również nazwy mieszkańców, takie jak Žìe̯ležȯu̯n i Žìe̯ležȯu̯nkă, oznaczające „żelezianin” i „żelezianka”.
