„`html
Informacje ogólne
Zdory to wieś położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Pisz. W przeszłości miejscowość była częścią województwa suwalskiego (1975–1998).
Historia
Zdory zostały założone w 1508 roku przez braci Marka i Jana Stawiskich. W XVI wieku wieś znana była pod nazwą Wilkusy. Mieszkańcy Zdor, głównie wolni chłopi z Mazowsza, dostarczali ryb, płodów rolnych i mięsa osadzie bartnej Pisz, położonej na szlaku handlowym do Gdańska.
Po insurekcji kościuszkowskiej i powstaniach listopadowym oraz styczniowym, władze pruskie nasilały represje germanizacyjne. Po plebiscycie w 1920 roku, Zdory znalazły się w granicach Rzeszy Niemieckiej, gdzie funkcjonowały jako samowystarczalna wieś z różnorodnymi instytucjami, takimi jak szkoła, młyn czy elektrownia.
Po II wojnie światowej wieś zaczęła odbudowę, przyciągając ludność z Polski. Zdory przekształciły się w społeczność rolniczą. W 1946 roku rozpoczęła działalność szkoła, a w latach 60. powstał klub „Rolnika” oraz biblioteka wiejska. Wieś przeżywała rozkwit kulturalny w latach 70. i 80., organizując dożynki wojewódzkie.
W 2000 roku zlikwidowano szkołę podstawową, co wpłynęło na życie kulturalne miejscowości.
Zabytki
Na terenie Zdor zidentyfikowano cztery stanowiska archeologiczne:
- Osada wielokulturowa z zabytkami ceramicznymi z początków naszej ery, położona ok. 70–80 m od drogi na Szeroki Ostrów.
- Dwa cmentarzyska z okresu lateńskiego i wpływów rzymskich.
- Wczesnośredniowieczne grodzisko zwane Górą Zamkową, ok. 1,5–2 km od Zdor.
Te stanowiska archeologiczne świadczą o rozwiniętym osadnictwie w regionie już w czasach, gdy zamieszkiwały go ludy bałtyckie, prawdopodobnie Galindowie.
Podsumowanie
Zdory to miejscowość z bogatą historią, która przeszła przez różne etapy rozwoju, od czasów średniowiecznych po współczesność. Dziś zachowuje charakter rolniczy, a jej historia i zabytki świadczą o wielowiekowym osadnictwie w regionie.
„`
