Zbroja płytowa
Zbroja płytowa to rodzaj ochrony ciała, wykonanej z kutych metalowych płyt. Używana była od epoki brązu do czasów współczesnych, zyskując szczególną popularność w późnym średniowieczu i renesansie. Oferowała lepszą ochronę niż kolczuga, szczególnie przed obrażeniami kłutymi i obuchowymi. Mimo swojej wagi, ciężar zbroi płytowej był równomiernie rozłożony, co umożliwiało swobodę ruchu podczas walki. Pełna zbroja zazwyczaj ważyła nie więcej niż 20 kg.
Zbroje płytowe dzielą się na trzy główne kategorie:
- bojowe
- turniejowe
- ceremonialne
Historia
Początki zbroi płytowej związane są z postępem w metalurgii, co umożliwiło produkcję dużych i wytrzymałych metalowych płyt. Pierwsze zbroje pojawiły się w starożytnej Grecji w okresie brązu. Z czasem zaczęto stosować stal, a zbroje stawały się coraz bardziej zaawansowane, jak np. lorica segmentata używana przez Rzymian. Szczyt rozwoju zbroi płytowej przypadł na przełom XV i XVI wieku, kiedy to zaczęto produkować pełne zbroje zapewniające kompleksową ochronę, jednak ich koszt sprawił, że były dostępne jedynie dla nielicznych.
Wraz z rozwojem broni palnej, zbroje traciły na znaczeniu, a ich elementy były stopniowo eliminowane, co zwiększało mobilność. Ostatecznie jedynie kirys i hełm przetrwały w wyposażeniu kirasjerów aż do XX wieku. Zbroje płytowe w formie pancerza okopowego pojawiły się podczas I wojny światowej, a obecnie wykorzystywane są głównie w ceremoniach i rekonstrukcjach historycznych.
Budowa zbroi płytowej
Pełna zbroja płytowa składa się z następujących elementów:
- hełm
- obojczyk
- tarcza opachowa
- kirys (napierśnik + naplecznik)
- fartuch
- taszka
- naręczak:
- naramiennik
- opacha
- nałokcica
- zarękawie
- rękawica
- bigwanty:
- nabiodrek
- nakolanek
- nagolennik
- trzewik
Przykłady zbroi płytowych
W historii zbroi płytowych wyróżnia się wiele przykładów, w tym:
- Mykeńska zbroja z Dendry (XIV w. p.n.e.)
- Grecki chalkochidon (IV w. p.n.e.)
- Rzymska lorica segmentata (I-III w. n.e.)
- Zbroja kryta XV w.
- Zbroja biała XVI w.
- Zbroja maksymiliańska XVI w.
- Zbroja turniejowa XVI w.
- Zbroja husarska XVII w.
- Zbroja kirasjerska XIX w.
- Pancerz okopowy (I wojna światowa)
