Zawada
Zawada to wieś w Polsce, zlokalizowana w województwie podkarpackim, w powiecie dębickim, w gminie Dębica. Do 1998 roku miejscowość należała do województwa tarnowskiego. Wieś leży na progu Pogórza Strzyżowskiego, wzdłuż rzeki Zawadki, i jest przecięta drogą krajową nr 94 oraz linią kolejową nr 91. W Zawadzie znajduje się parafia rzymskokatolicka pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny.
Historia
Wieś istnieje od XIII wieku, a pierwsza wzmianka pochodzi z 1337 roku. Jan Długosz w XV wieku wymienia Zawadę jako posiadłość rodu Ligęzów. W XIV wieku istniały dwie Zawady: Zawada i Bobrek, znany również jako Wola Zawadzka. W 1791 roku utworzono parafię Zawada, a miejscowy kościół stał się celem licznych pielgrzymek. Koronacja cudownego obrazu Matki Boskiej miała miejsce 8 września 1920 roku.
Zespół dworski
Zamek w Zawadzie, zbudowany w XVI wieku przez Stanisława Ligęzę, był największym zamkiem w regionie. W XIX wieku przeszedł przebudowę, a jego neogotycka forma została zaprojektowana przez architekta Karla Friedricha Schinkela. Zamek został zniszczony podczas I wojny światowej, lecz odbudowano go w dwudziestoleciu międzywojennym.
Dwór neorenesansowy, wybudowany po I wojnie światowej przez Edwarda Raczyńskiego, znajduje się obok starego zamku. Jest to piętrowy budynek o prostokątnym kształcie, z charakterystycznym portykiem i tarasem.
Karczma
Karczma z XVII wieku, pierwotnie przydrożna gospoda, funkcjonuje do dziś jako zajazd i była miejscem kręcenia filmów historycznych.
Zabytki
W Zawadzie znajdują się następujące zabytki wpisane do rejestru NID:
- Kościół parafialny pw. Narodzenia NMP, z lat 1646 i XIX, nr rej.: A-1138.
- Zespół dworski, nr rej.: A-253, obejmujący:
- Pozostałości dworu (baszta) z XVII i XIX wieku.
- Oficyna z początku XIX wieku.
- Pałac z 1918 roku.
- Pralnia z bramką z początku XIX wieku.
- Brama wjazdowa z XIX wieku.
- Studnia z XIX wieku.
- Parks z XVIII-XIX wieku, nr rej.: A-420.
- Karczma z końca XVIII wieku, nr rej.: A-254.
Podsumowanie
Zawada to miejscowość o bogatej historii, z wieloma zabytkami, w tym zamkiem, dworem i kościołem, które świadczą o jej kulturalnym dziedzictwie.
