Zastoisko i jeziora zastoiskowe
Zastoisko to rodzaj jeziora lodowcowego, które powstaje na przedpolu lodowca w wyniku zablokowania naturalnego odpływu wód roztopowych przez jęzor lub czoło lodowca. Te jeziora formują się w okresach cofania się lodowca, gdy wody roztopowe gromadzą się w obszarze przed jego czołem.
Cechy jezior zastoiskowych
Jeziora zastoiskowe charakteryzują się następującymi cechami:
- Powstają w wyniku zastoju wód roztopowych.
- Czoło lodowca często działa jako zapora, tworząc zastoisko z jednej lub kilku stron.
- Na dnie jezior odkładają się warstwy osadów, zwane iłami warwowymi, które mają charakterystyczne naprzemienne warstwy ciemniejsze i jaśniejsze.
Warstwy ciemne osadzają się zimą, a jasne latem. Z czasem jeziora te mogą zanikać, gdy wody wytwarzają odpływ i zostają wypełnione nowymi osadami.
Relikty zastoisk lodowcowych w Polsce
Jeziora zastoiskowe występowały w epoce lodowcowej w różnych częściach Polski, w tym w Kotlinie Warszawskiej oraz w rejonach Szamotuł i Korsz. Na południe od Braniewa znajdowało się dno dawnej zatoki Bałtyku, gdzie również występują osady iłowe.
Strefy dawnych zastoisk są zazwyczaj równinami podmokłymi z powodu nieprzepuszczalności gruntu, często z obecnością stawów. Osady iłów warwowych są cennym surowcem ceramicznym, a na tych równinach można również spotkać wydmy śródlądowe.
