Zarszyn – Informacje Ogólne
Zarszyn to wieś w Polsce, zlokalizowana w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, przy potoku Pielnica. Jest siedzibą gminy Zarszyn. W przeszłości była miastem, uzyskując lokację miejską przed 1395 rokiem, a następnie została zdegradowana około 1880 roku. W przeszłości miejscowość była częścią różnych administracji, w tym województwa ruski, galicyjskiego oraz lwowskiego.
Historia i Osadnictwo
Osadnictwo w Zarszynie sięga młodszej epoki kamienia. W 1395 roku Władysław Jagiełło nadał miasto Szarschin. W kolejnych latach Zarszyn przeszedł w ręce różnych właścicieli, w tym Piotra Smolickiego i rodziny Zarszyńskich. W XVII wieku istniał tu obronny zamek oraz ważny szlak komunikacyjny.
W 1624 roku Zarszyn został spalony przez Tatarów, a po kasacie Jezuitów w 1773 roku, zaborczy rząd austriacki sprzedał ziemie hrabiemu Wilhelmowi Siemieńskiemu. Miejscowość była w posiadaniu rodziny Ostaszewskich oraz Wiktorów. W 1880 roku Zarszyn liczył 193 domy i 959 mieszkańców.
Wydarzenia XX wieku
W czasie I wojny światowej Zarszyn ucierpiał i utracił prawa miejskie w 1934 roku. Podczas II wojny światowej wieś została znacznie zniszczona, a wielu mieszkańców zginęło. 15 września 1944 roku Zarszyn został wyzwolony przez Armię Czerwoną.
Religia
- Kościół pw. św. Marcina i Matki Boskiej Szkaplerznej – neogotycki, wybudowany w 1872 roku.
- Cmentarz parafialny z grobowcami rodziny Ostaszewskich i Wiktorów.
Archeologia
W 2016 roku odkryto w Zarszynie zestaw czarek z uchwytami z epoki brązu, który został przekazany do Muzeum w Sanoku. Jest to jeden z nielicznych tego typu zabytków w Polsce.
Znane Osobistości
- Józef Gryglewicz – major Wojska Polskiego.
- Jan Łożański – oficer ZWZ-Armii Krajowej.
- Władysław Maria Starzecki – major rezerwy Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.
- Celestyn Zbyszewski – major armii Cesarstwa Austriackiego, poseł na austriacki Sejm Ustawodawczy.
