Zamek w Rzeszowie

Zamek w Rzeszowie

Zamek w Rzeszowie to czteroskrzydłowa budowla biurowa, wzniesiona w latach 1902–1906 na miejscu zniszczonego pałacu warownego Lubomirskich. Obiekt, usytuowany w pobliżu historycznej części miasta, jest obecnie siedzibą sądu okręgowego oraz dawnym więzieniem. Wcześniej znany był jako sąd, a swoją nazwę „zamek” przyjął w latach 50. XX wieku.

Historia zamku

Początki zamku sięgają 1447 roku, kiedy to przeszedł w ręce Stanisława Rzeszowskiego. W XVII wieku Mikołaj Spytek Ligęza przekształcił dawny dwór w zamek obronny, a po jego śmierci w 1637 roku, przeszedł on w ręce rodziny Lubomirskich. W XVIII wieku zamek przeszedł liczne przebudowy, w tym prace Tylmana z Gameren i Karola Henryka Wiedemanna, które wzmacniały jego fortifikacje.

Własność Lubomirskich (1653–1820)

• Zamek stracił na znaczeniu, będąc w cieniu bardziej okazałego pałacu w Łańcucie.
• W XVI i XVII wieku był wielokrotnie zajmowany przez wrogie wojska, co doprowadziło do jego zniszczenia.
• Za czasów Jerzego Lubomirskiego w 1682 roku rozpoczęto prace nad rozbudową zamku.

Okres austriacki (1820–1918)

W 1820 roku zamek został sprzedany władzom austriackim, tracąc funkcję rezydencji i stając się siedzibą sądów oraz więzienia. Pożary i zniszczenia doprowadziły do zaniedbania budowli, a w 1902 rozpoczęto jej odbudowę pod kierunkiem architekta Franciszka Skowrona.

Okres międzywojenny i II wojna światowa

W latach 1918–1939 zamek kontynuował funkcję sądu i więzienia. Podczas II wojny światowej był miejscem kaźni dla Polaków, gdzie wykonywano egzekucje. Po wojnie, w okresie komunizmu, zamek był miejscem tortur i egzekucji dla osób związanych z opozycją.

Po 1981 roku

W 1981 roku zamek przestał pełnić rolę więzienia, utrzymując funkcję sądową. W latach 80. przeprowadzono gruntowny remont, a od 2004 roku trwają prace nad utworzeniem trasy turystycznej. Miasto planuje przenieść Muzeum Okręgowe do zamku, co będzie możliwe po budowie nowego gmachu sądu.

Obecny stan i przyszłość

Obecnie zamek zachowuje formę z 1906 roku, a planowane są dalsze inwestycje mające na celu jego adaptację na potrzeby kulturalne i turystyczne. W 2023 roku podpisano akt notarialny dotyczący budowy nowego gmachu sądu, co otworzy drogę do przenosin muzeum.