Zamek kołowy
Zamek kołowy, znany również jako krzosowy, był stosowany w dawnej broni strzeleckiej od XVI do XVII wieku. Jego działanie polegało na inicjowaniu wystrzału poprzez iskrę generowaną podczas obrotu koła ocierającego się o piryt.
Charakterystyka
W zamku kołowym zapłon prochu na panewce był inicjowany przez iskry powstające z obrotu karbowanego koła, które ocierało się o piryt umieszczony w szczękach kurka. Proces przygotowania broni do strzału obejmował:
- Nakręcenie sprężyny koła za pomocą klucza.
- Naciśnięcie spustu, co zwalniało sprężynę i obracało koło, generując iskrę.
- Iskra zapalała proch na panewce, a płomień przenikał do komory nabojowej, powodując wystrzał.
Historia
Pierwsze wzmianki o zamku kołowym sięgają początku XVI wieku, a jego wynalazcą często uznawano Johann Kiefussa z 1517 roku. Jednakże nowe odkrycia wskazują, że Leonardo da Vinci mógł pracować nad tym zamkiem już w 1493 roku. W prowincji Friuli w północnych Włoszech zamki kołowe zaczęto wytwarzać najpóźniej w 1510 roku.
Mimo że zamek kołowy zyskał popularność w Europie, jego skomplikowana konstrukcja oraz procedura nakręcania sprawiły, że nie wyparł całkowicie wcześniejszych zamków lontowych. Był używany głównie w arkebuzach, pistoletach i broni myśliwskiej, ale w XVII wieku został zastąpiony przez bardziej niezawodny zamek skałkowy.
