„`html
Zalas
Zalas to wieś położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Krzeszowice. Graniczy z Grojcem, Tenczynkiem, Frywałdem, Sanką, Rudnem oraz przysiółkiem Rybnej – Wrzosami. Miejscowość znajduje się na Garbie Tenczyńskim.
Historia
Wieś została wzmiankowana w 1254 roku. Otaczające ją lasy nosiły miano Tenczno lub Thanczin i były własnością rodu Toporzyków. Nazwa „Zalas” nawiązuje do położenia w pobliżu lasów. W 1791 roku Zalas liczył 748 mieszkańców, w tym kilkunastu Żydów. Wieś znana była z garncarstwa, z liczbą 30 garncarzy pod koniec XVIII wieku, a ponad 60 w XIX wieku.
W XIII wieku Zalas dzielił się na dwie części: wschodnią, należącą do Tenczyńskich, oraz zachodnią, przypisaną do grodu rycerskiego Krzywosądowiczów. W 1410 roku Andrzej Tęczyński osiedlił Tatarów i Rusinów, a w 1460 roku Jan Tęczyński przejął całość wsi.
W kolejnych latach Zalas był częścią różnych administracji, w tym powiatu krakowskiego i Wolnego Miasta Krakowa. W XIX wieku powstały pierwsze szkoły i straż pożarna. W 1914 roku mieszkańcy zostali ewakuowani z obawy przed ofensywą rosyjską. W latach 1954–1972 istniała gromada Zalas, a w 1987 roku powstała remiza strażacka.
Zabytki
- Dzwonnica przy kościele parafialnym oraz starodrzew w obrębie ogrodzenia.
Miejsca i Pomniki Przyrody
Wschodnia część wsi to duży kamieniołom porfiru, a na południowym krańcu znajduje się pomnik przyrody – Łom z uskokiem. Przez północne krańce Zalasu przebiega autostrada A4, a w Tenczyńskim Parku Krajobrazowym znajduje się Las Zwierzyniecki.
Wśród wzgórz wyróżniają się: Buca Góra (369 m n.p.m.), Liguniowa Góra (359 m n.p.m.), Zalaska (380 m n.p.m.) oraz Zręby (377,6 m n.p.m.).
Inne informacje
W 2008 roku we wsi upamiętniono lotnika Stanisława Józefa Chałupę z czasów II wojny światowej. Mieszkańcy Zalasu to głównie wyznawcy Kościoła rzymskokatolickiego oraz Świadków Jehowy.
Bibliografia
Informacje o Zalasie można znaleźć w rejestrach zabytków i lokalnych dokumentach historycznych.
„`
